الگوی شناسایی و عوامل موثر بر شکل‌گیری خوشه‌های کسب و کار در مناطق کمتر توسعه یافته ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری، گروه مدیریت صنعتی

2 گروه مدیریت صنعتی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

هدف این پژوهش ارائه الگویی برای شناسایی پتانسیل خوشه‌های کسب و کار و عوامل و شاخص های موثر بر تشکیل آن‌ها در مناطق کمتر توسعه یافته ‌ایران است. نوع پژوهش کاربردی، آمیخته، عمدتاً با استفاده از روش دلفی و از تفسیر هم استفاده شده، استقرایی و از نظر جمع آوری داده ها، پیمایشی است. روش نمونه گیری در مرحله کیفی غیر تصادفی، قضاوتی، هدفمند و ملاک محور و از تکنیک نمونه گیری گلوله برفی استفاده گردید،نمونه ها از نوع متجانس، تعداد خبرگان در مرحله اول پژوهش با توزیع 75پرسشنامه و دریافت 62 پاسخنامه در راند اول شروع و با 18 نفر در انتهای راند چهارم و حصول اجماع و توافق مناسب پایان یافت. در مرحله کمی از نمونه گیری تصادفی و از تعداد 134 نفر از خبره استفاده شد.از آزمون‌های میانگین یک جامعه با نرم افزارSpss و از مدل معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تائیدی با نرم افزارSmart Pls استفاده گردید.یافته ها نشان می‌دهد ده عامل و چهل و هفت شاخص کلیدی شامل:عامل مکانی و موقعیت جغرافیایی،عامل سیاست‌گذاری،عامل اقتصادی،عامل فرهنگی و اجتماعی،عامل سرمایه انسانی و فناوری،عامل آموزش،عامل فرصت‌ها و تهدیدات،عامل محصول یا خدمت،عامل توسعه پذیری،عامل آینده نگری و عامل بازار و 47 شاخص بشرح داخل متن مقاله،بعنوان عناصر اصلی پتانسیل شکل‌گیری و تشکیل خوشه‌های کسب وکار در استان‌های کمتر توسعه یافته ایران می باشند،رابطه معنادار بین عوامل و شاخص های استخراج شده با موضوع پژوهش به اثبات رسید.پیشنهادات:تسریع در اجرای فرامین اقتصاد مقاومتی، ایجاد رصد خانه ملی خوشه ها، حمایت از توسعه خوشه‌های مبتنی بر دانش بومی می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • 6-مراجع

    1-6- مراجع و منابع فارسی

    • امیری، مقصود؛ دارستانی فراهانی، احمد ؛ محبوب قدسی، مهسا (1395)، تصمیم گیری چند معیاره، تهران، انتشارات دانشگاهی
    • امیری، مقصود. (1393) قابلیت اطمینان، تهران، انتشارات دانشگاهی
    • ابویی اردکانی، معتمدی، مهدیه (1391) بررسی عوامل بازدارنده و پیشران در مسیر رشد و توسعه خوشه های صنعتی(مطالعه موردی خوشه نساجی یزد) ؛ بهبود مدیریت، دوره 6 شماره 3.
    • بابی، ارل؛ ترجمه کامران فیضی (1390). روش شناسی کاربردی پژوهش در علوم انسانی تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی
    • بامداد صوفی جهانیار، طاهری پریسا. (1391). مدیریت منابع انسانی پیشرفته در جوامع صنعتی. تهران، انتشارات دانشگاهی
    • ایلانلو، مهدی؛ اکبری، محمدتقی، (1392)، برنامه ها و سیاست های توسعه(صنایع کوچک و متوسط). تهران، انتشارات: آئین محمود.
    • داداش پور، هاشم؛ پورطاهری، مهدی؛ معرفی، ابوالفضل(1392) بررسی و تحلیل رابطه خوشه ای شدن صنعتی و ارتقاء ظرفیت های یادگیری (مورد مطالعه: خوشه های صنعتی مبلمان و چاپ و نشر در شهر قم)، مدیریت صنعتی؛ دوره 8 شماره  25 از صفحه 93 تا صفحه104.
    • فیضی، کامران؛ ایران دوست، منصور(1392) دلفی روشی برای تصمیم گیری و آینده پژوهشی، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
    • فیضی، کامران؛ پیشدار، مهسا(1394)تحلیل محتوا کاربردی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
    • قره نژاد، حسن.( 1384). مقدمه ای بر جغرافیای صنعتی ایران. انتشارات هشت بهشت اصفهان.
    • سلیمانی،غلامرضا ؛عزیزمحمدلو، حمید و وحدت،سیاوش(1393). توسعه خوشه‌های کسب و کار در ایران(دستاوردها و تحارب عملی). انتشارات: آئین محمود.
    • سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل متحد(یونیدو). ترجمه: بایزید مردوخی(1365). اولویت های صنعتی کشورهای در حال توسعه : فرآیند انتخاب اولویت ها در برزیل، هند و جمهوری کره، انتشارات وزارت برنامه وبودجه.
    • چارلز دبلیو کرسول، ترجمه حسن دانایی فرد و علی صالحی.(1391). طرح پژوهشی، رویکردهای کمی،کیفی و ترکیبی.
    • روبرتا رابلوتی. ترجمه عباس مهرپویا و سایرین.(1382). خوشه­های صنعتی(الگوی موفق توسعه درونزا).تهران: انتشارات موسسه خدمات رهنگی رسا.
    • شریف زادگان، محمدحسین؛ نورائی، همایون (1394) ویژگی های خوشه­های صنعتی و اثرات آن در توسعه منطقه ای، نشریه نشاء علم، سال پنجم، شماره دوم، خرداد ماه 94.
    • طباطبائیان، سیدحبیب‌اله و اسکندری، محمد، نگاهی جامع به خوشه‌های صنعتی و کارکرد آن در نظام ملی نوآوری، سالنامه آماری سال 1392.
    • یونیدو.( 1393)، مدیریت توسعه خوشه­های کسب و کار(روش ها و راهبردها)، انتشارات آئین محمود.
    • میرقادری، سیدهادی (1394)، بررسی مهارت آموزی و اشتغال در خوشه های صنعتی از دیدگاه پویایی شناسی سیستم، مهارت آموزی: دوره 4، شماره 13.
    • مرکز آمار ایران، (1383-1376)، کارگاههای صنعتی دارای 10 نفر کارکن و بیشتر.
    • منصوری، عیسی، آشنایی با خوشه‌ صنعتی، انتشارات سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران.

    2-6- مراجع و منابع لاتین

    • Becattini, G.(1990). The Marshallian Industrial Districts as a Socio- Economic Notion. In Pyke, F., G. Becattini and W. Sengenberger (Eds), Industrial Districts and Inter-Firm Co-Operation in Italy, International
    • Boja, C. (2011). Clusters models, factors and characteristics. International Journal of Economic Practices and Theories, Vol. 1, No. 1, 2011 .
    • DaHyun, Kim· Saehoon, Kim. (2023). The rise and fall of industrial clusters: experience from the resilient transformation in South Korea, 71:391. Page401-411
    • De la Mothe, J., &Paquet, G. (Eds.). (2012). Local and regional systems of innovation (Vol. 4). Springer Science & Business Media.
    • Rabellotti, Roberta. (2021) External econonies and cooperation in industrial districts: a comparison of Italy and Mexico
    • Feser, E.J. Old and New Theories of Industry Clusters. Clusters and Regional Specialisation: On Geography, Technology and Networks. 1998. Available online: https://research.manchester.ac.uk/en/publications/old-and-new-theories-of-industryclusters (accessed on 26 February 2023).
    • Gashawbeza, W. B. & W.J. Randall. (2005-6). Theoretical Perspective on Industry Cluster. Regional Research Institution, West Virginia University.
    • Gereffin, G., & Lee, J. (2016). Economic and social upgrading in global value chains and industrial clusters: Why governance matters. Journal of Business Ethics, 133(1): 25-38.
    • Ivanova, O., Antonov, G., & Bereznev, S. (2017). The principles of municipal industrial clusters’ establishment on the territory of advancing social-and-economic development of mono-town. In E3S Web of Conferences (Vol. 15, p. 04001). EDP Sciences.
    • Narayana, M. R. (2014). Growth Effects of Industrial Clusters: Evidence and Implications for India. South Asia Economic Journal, 15(1): 71-92.
    • Nguyen Trong Diep2, Dinh Tran Ngoc Huy (2023) , Suggestions for Industrial Clusters Development and a Case of CA Mau Province, 2583-3820, page 8
    • Norzalina ,Binti. Zainudin, Jingwen Yan. (2023) , The Impact of Industry Clusters on the Performance of High Technology Small and Middle Size Enterprises, 9333, page 12
    • Soren Eriksson (20013),Clusters and Economic Growth in Asia, Publisher: Edward Elgar Pub
    • Sikandar Ali Qalati, S.; Li,W.; Ahmed, N.;.( 2021) Examining the Factors Affecting SME Performance: Examining the Factors Affecting SME erformance: The Mediating Role of Social Media Adoption(sustainability publisher)
    • thiyaman, A., & Parkan, C. (2008). A functionalist framework for identifying business clusters: Applications in far north queensland. Australian Journal of Management, 33(1), 201-229.