2
دانشیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
چکیده
ممادری از مفاهیم اساسی در گفتمان فمنیستی است که نظریه پردازان فمینیست به آن توجه ویژه ای داشته اند. پس از رواج اندیشه های فمنیستی در ایران شهید مطهری به عنوان یک اندیشمند اجتماعی در مواجهه با نظریه هایی که اختصاص مادری به زنان را نفی می‌کرد به بیان وجوه مادری از منظر اسلام پرداخت. این مقاله با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مادری را از منظر فمینیسم و استاد مطهری بررسی و مقایسه کرده است. شهید مطهری مادر را جامعه ساز تعریف می کند زیرا فعالیت مادر به صلاح یا فساد جامعه منتهی می شود. پیامد مادری برای زنان در سطح فردی هویت بخشی و در سطح اجتماعی منزلت بخشی به آنها است. از منظر شهید مطهری پیامدهای فردی و اجتماعی به همراه لذت درونی که مادر هنگام ایفای نقش مادری احساس می کند رضایت او از مادری را ایجاد می کند. برخلاف او نظریه پردازان فمینیست مادری را قربانی شدن برای نوع تعریف می کنند که در سطح فردی از خودبیگانگی و در سطح اجتماعی فرودستی زنان را به دنبال دارد و موجب نارضایتی آنها از قرار گرفتن در پایگاه مادری است.
ادیبی، مهسا و همکاران (1397). «بازنمایی غرب در گفتمان سیاسی مرتضی مطهری بر اساس رویکرد پسا استعماری»، فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، شماره 40، پاییز 1397.
بستان، حسین. (1388). «تبیین بی ثباتی خانواده با تکیه بر نظریه شهید مطهری»، قصلنامه اسلام و علوم اجتماعی، سال 1، شماره 1.
بوذری نژاد، یحیی. جهانشاهی، مینا. (1398) . «بررسی مقایسه ای نقشِ زنان در پایگاه مادری در اندیشه علامه طباطبایی و امینه ودود»، نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان، سال نهم شماره اول
پهلوان، منصور.( 1382). « ویژگی های آثار استاد شهید مرتضی مطهری»، مقالات و بررسی ها، دفتر 74، زمستان 82.
رسولی پور، رسول. مهدوی، ناهید. ( 1392). «نقد دیدگاه فمنیستی سیمون دوبووار درباره ازدواج و مادری با رویکرد به اندیشه‌های امام خمینی(س)»، پژوهشنامه متین دوره 15، شماره 59 تابستان1392.
ساداتی نژاد، سید مهدی. (1392). «واکاوی فضای سیاسی اجتماعی ایران در دوران زندگی استاد شهید مرتضی مطهری»، فصلنامه سیاست مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 43، شماره 2، تابستان 1392.
سپهری، سپیده. (1393). «هویت اجتماعی زن از دیدگاه شهید مطهری»، فصلنامه زن و فرهنگ، شماره 20.
سفیری، خدیجه. زارع، زهرا. (1386). «بررسی ارتباط کلیشه های جنسیتی و تضاد نقشهای زناشویی در زوجهای جوان»، پژوهشنامه علوم انسانی شماره 53.
میرخانی، عزت السادات. (1397). «احیاگری تفکر دینی، مطالبات زن مسلمان و خیزش دو تفکر «فمینیسم اسلامی» و «اجتهاد اصولگرا»»، مطالعات راهبردی زنان، شماره 80.
قرآن کریم
ابن شعبه، حسن بن علی.( 1382). تحف العقول تر:صادق حسن زاده، قم، آل علی(ع).
محمدباقر بن محمد تقی مجلسی.( 1386). بحارالانوار،ج103 ، قم، اسلامیه.
برناردز، جان.(1390). درآمدی بر مطالعات خانواده، تر: حسین قاضیان، تهران، نشر نی.
تانگ، رز مری. ( 1387). درآمدی جامع بر نظریه های فمنیستی، تر: منیژه نجم عراقی، تهران، نی.
ترنر، جاناتان. (1378). مفاهیم و کاربردهای جامعه شناسی، تر: محمدعزیز بختیاری، محمد فولادی، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سره).
جمشیدی، مهدی. (1392). نظریه فرهنگی استاد مطهری، تهران پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی.
شرفی، حسین. (1378). پژوهشهای قرآنی، شماره 17 و 18 ویژه نامه استاد شهید مطهری.
فلیک، اووه. (1387) درآمدی بر تحقیق کیفی، تر: هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
کلینی محمد بن یعقوب. (1375). اصول کافی جلد6، قم، اسوه.
گیلدر، جرج. هانتر، برندا و دیگران. (1389). چه کسی را گهواره را تکان خواهد داد؟ تر: سمانه مدنی و آزاده وجدانی، قم، نشر معارف.
مطهری، مرتضی. (1383). نظام حقوق زن در اسلام، تهران، صدرا.
محمد بن حسن حر عاملی. (1391 ). وسایل الشیعه، جلد 21،قم، مؤسسه نشر اسلامی.
وبر ماکس(1384) اقتصاد و جامعه، تر: عباس منوچهری، مهرداد ترابی نژاد، مصطفی عمادزاده، تهران، سمت.
Pernau, Margit. (2003). “family and gender, sage”, new Dehli. parenthood,journal of marriage and family vol30.No.1(feb1968).
Swift, Karen J. (2015). “Motherhood”, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2nd edition, Volume 15.
Chodorow, Nancy. (1981). “On the Reproduction of Mothering: A Methodological Debate”, Chicago journals, Vol. 6, No. 3 (Spring, 1981), pp. 482-514, The University of Chicago Press.
Mead George H(1972). Mind self and society, Chicago, The university of Chicago press.
Bell, Susan E. (2004). Intensive Performances of Mothering: a Sociological Perspective, “Qualitative Research”, vol. 4(1): 45-75. Bowdoin College, Brunswick, ME, USA.
)