واکاوی نقش معنویت در مدیریت انقلابی براساس دیدگاه رهبر معظم انقلاب با تاکید بر قرآن کریم و صحیفه سجادیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 طلبه سطح3 حوزه علمیه، تهران، ایران.

2 طلبه درس خارج و استاد حوزه علمیه قم، قم، ایران

3 دانش آموخته دکتری مدیریت دانش، دانشگاه تهران

چکیده

مدیریت نقش بسزایی در کارایی سازمانی دارد و بدون مدیریت صحیح و اسلامی امکان رشد حقیقی در سازمان‌ها وجود نخواهدداشت. مدیریت انقلابی به عنوان یک مدیریت مبتنی بر ارزش، دارای ویژگی های منحصر به فردی است که در شرایط حاضر کشور و لزوم عبور از مشکلات مدیریتی، اهمیت دوچندانی یافته است. از میان مولفه‌های متعدد مدیریت انقلابی، معنویت جایگاه ویژه‌ای دارد. در این پژوهش که از لحاظ روش کیفی است با بهره گیری از تحلیل مضمون و تشکیل شبکه مضامین، سعی شده الگوی مدیریت مبتنی بر معنویت براساس بیانات رهبر معظم انقلاب و با استناد به آیات قران کریم و صحیفه سجادیه، ارائه شود. در این مقاله در ابتدا با مطالعه بیانات معظم له، 43 مضمون پایه با بهره‏گیری از نرم افزار Maxqda22 استخراج شد و سپس این مضامین پایه در سه مضمون نگرشی، گرایشی و رفتاری با استناد به قرآن کریم و صحیفه سجادیه سازماندهی شدند. از آنجاکه مضامین استخراج شده مستند به آیات موضوعی قران کریم و فرازهای مرتبط در صحیفه سجادیّه هستند، از روایی لازم برخوردارند. پایایی نتایج نیز با محاسبه ضریب توافق کاپا دارای مقبولیت کافی (بالای 90 درصد) تشخیص داده شد. نتایج نشان می‌دهد مدیریت معنویت محور با پیروی از 10 مولفه (مضمون) بینشی، 12 مولفه گرایشی و 21 مولفه رفتاری محقق می‌شود. اصلی‏ترین و موثرترین مضامین در بین 43 مضمون پایه عبارت از مضمون توحید در بین مؤلفه های بینشی، صدق و اخلاص در بین مولفه‌های گرایشی و تقوا در بین مولفه‌های رفتاری می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. 6-1- منابع فارسی

    مقاله­ ها

    الف- فارسی

    1. اختری، عباس علی(1369)، مدیریت علمی و مکتبی از دیدگاه اسلام، تهران. سازمان تبلیغات اسلامی.
    1. افتخاری، اصغر و همکاران، (1397). مؤلفه‌های مدیریت جهادی در بیانات امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی)، فصلنامه مدیریت نظامی, 18(70)، صص53-87.
    2. بختیاری، حسن  (1389)، بررسی میزان تأثیر معنویت بر توانمند سازی مدیران، فصلنامه مدیریت اسلامی، 81(4)، صص150-129.
    3. بیکزاد، جعفر و همکاران (1390). معنویت محیط کاری و تاثیر آن بر مولفه های رفتار شهروندی سازمانی (مطالعه موردی: کارکنان آموزش و پرورش نواحی پنج گانه شهر تبریز)، فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، دوره 3، شماره 1، صص90-61.
    4. ترک زاده، جعفر و همکاران (1396). تدوین الگوی مدیریت جهادی مبتنی بر بیانات مقام معظم رهبری (دام ظله العالی)، مطالعات راهبردی بسیج، 20 (75)، 30-5.
    1. خلیلی، حسن و همکاران، (1400). معنویت سازمانی در نیروهای مسلح از منظر مقام معظم رهبری (مورد مطالعه:‌ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)،تأملات اخلاقی، 2(2)، 117-98.
    1. رحمانی، مریم، (1387). مجموعه مقالات همایش­های مدیریت جهادی، تهران، وزارت جهاد کشاورزی، دفتر نمایندگی ولی فقیه.
    2. رضایی، بیژن و همکاران (1397). تبیین نقش معنویت در بهبود عملکرد سازمانی. مدیریت منابع در نیروی انتظامی، 6(2)، صص 263-241.
    1. فتحی لیواری، رقیه و همکاران، (1398). مفهوم سازی رهبری اخلاقی در سازمان های دولتی با رویکرد بومی،مطالعات بین‌ رشته‌ای دانش راهبردی 35(9) ، صص184-163.
    2. فخرایی، میلاد و همکاران(1399). شناسایی مولفه‌های‌ مدیران ‌انقلابی در سازمان از‌ دیدگاه‌ مقام ‌معظم‌ رهبری (مدظله‌العالی). مدیریت فرهنگی، 14(2)، صص 17-1.
    3. لطیفی، میثم، و سعدآبادی، حسن. (1393). پژوهشی پدیدارشناسانه برای فهمِ جوهره مدیریت جهادی. راهبرد فرهنگ، 7(28 )، 122-91.
    4. خدادی, حسن و همکاران (1398). الگوی جستاری تشکیل دولت اسلامی با تاکید بر امت دولت ساز. پژوهش های سیاست اسلامی، 7(16)، 183-156.
    5. فراهانی، مصطفی (1385)، مدیریت بر مبنای ارزش، ماهنامه تدبیر، ش175.
    6. عابدی جعفری، حسن و همکاران(1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت), 5(2)، 198-151.
    7. مبینی دهکردی، علی، ربانی، آرزو، (1391). مدیریت راهبردی مبتنی بر ارزش در سطح سازمان. مجلس و راهبرد، 19(70)، صص 101-63.
    8. میقانی، رضا. (1388). مسئولیت پذیری و پاسخگویی در مدیریت و فرهنگ جهادی، مجموعه مقالات دومین همایش ملی فرهنگ و مدیریت جهادی. تهران: صص 237-230.
    9. مهری، کریم، (1396). تدوین یک الگوی نظری (تحلیلی) در خصوص تحول معنوی براساس بیانات مقام معظم رهبری. تربیت اسلامی، 12(24)، 7-29.

    کتاب­ها

    1. قران کریم
    2. صحیفه سجادیه
    3. آرمند، پیمان و ذبیحی طاری، رضا. (1386)، بررسی سبک مدیریت جهادی و سایر سبک­های مدیریتی، دومین همایش ملی فرهنگ و مدیریت. مجموعه مقالات اولین همایش ملی فرهنگ و مدیریت جهادی، صص 28-19. 
    1. آشوری، داریوش، (1391)، دانشنامه سیاسی، تهران، انتشارات مروارید، ج21.
    1. امام خمینى (ره)، سید روح‌الله موسوى. (1394)، شرح چهل حدیث، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، چاپ اول.
    2. امام خمینى(ره)، سید روح‌الله موسوى. (۱۳۷۷)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)، چاپ اول.
    3. امام خمینی (ره)، سید روح‌الله. (1385)، صحیفه نور، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی (ره).
    4. ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق)، لسان العرب، محقق: میر دامادى، جمال الدین، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
    1. برنجی، محمدرضا (1377)،«اصول مدیریت، نگرشی بر مدیریت در اسلام (مجموعه مقالات)، تهران، مرکز آموزش مدیریت دولتی.
    1. بشیریه، حسین. (1387)، آموزش دانش سیاسی: مبانی علم سیاست نظری و تأسیسی، تهران: نشر نگاه معاصر، ج 9.
    2. خان محمدی، هادی. (1388). طراحی سیاست های کلان علمی کشور مبتنی بر اندیشه ی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) با استفاده از روش رویش نظریه. دانشکده ی معارف اسلامی و مدیریت. دانشگاه امام صادق(ع).
    3. راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، محقق: داوودى، صفوان عدنان، بیروت، دار القلم.
    4. شاه ‌آبادى، محمدعلی(۱۳۸۷)، رشحات البحار، ترجمه زاهد ویسى، چ دوّم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ اسلامى.
    5. طباطبایی، محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القران، قم، مکتبة النشر الاسلامی.
    6. کراجکی، محمد بن علی (۱۴۱۰ق). کنز الفوائد. قم، دار الذخائر.
    7. محمدی ری شهری، محمد (1385)، قم، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
    8. مرادنیا، شمس اله. (1390)، تبیین فرهنگ و مدیریت جهادی و شاخص های آن. مجموعه مقالات دومین همایش ملی فرهنگ و مدیریت جهادی، تهران: صص 205-198.
    9. مطهری، مرتضی (1378)، یادداشت­های استاد مطهری، تهران، صدرا
    10. مطهری، مرتضی. (1376ش)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، قم، صدرا.
    11. نعمتی پیرعلی، دل آرا. (1393). مدیریت جهادی از منظر قرآن کریم. بصیرت و تربیت اسلامی، 11(31)، صص 93-73.  
    12. هیوود، آندرو. (1393)، سیاست، ترجمۀ عبدالرحمن عالم، چاپ چهارم ، تهران: نشر نی.

    منابع اینترنتی

    امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی)، مجموعه بیانات، قابل‌دسترسی درkhamenei.ir.

    6-2- منابع لاتین

    Articles

    • Dolan, S. L., Garcia, S., & Auerbach, A. (2003). Understanding and managing chaos in organisations. International journal of management, 20(1), 23-35.
    • Milliman, J., Czaplewski, A. J., & Ferguson, J. (2003). Workplace spirituality and employee work attitudes. Journal of Organizational Change Management, 16(4), 426–447.
    • Naidoo, M. (2014). The potential of spiritual leadership in workplace spirituality. Koers: Bulletin for Christian Scholarship= Koers: Bulletin vir Christelike Wetenskap, 79(2), 1-8.
    • Posner, B. Z. (2010). Another look at the impact of personal and organizational values congruency. Journal of Business Ethics97, 535-541.
    • Saeed, I., Khan, J., Zada, M., Ullah, R., Vega-Muñoz, A., & Contreras-Barraza, N. (2022). Towards examining the link between workplace spirituality and workforce agility: Exploring higher educational institutions. Psychology Research and Behavior Management, 31-49.
    • Samul, J. (2019). Spiritual leadership: Meaning in the sustainable workplace. Sustainability12(1), 267.