طراحی الگوی بخشش در محیط کار با استفاده از رویکرد ترکیبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

2 استادیار مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

3 کارشناسی ارشد مدیریت، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی بخشش در محیط کار با استفاده از رویکرد ترکیبی است. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و توسعه‌ای است و در دو مرحله انجام گرفت. بخش کیفی با بکارگیری نظریه داده بنیاد و جمع‌آوری داده‌ها از طریق مصاحبه نیمه-ساختاریافته با 16 نفر از خبرگان سازمانی ادارات دولتی شهر جهرم انجام پذیرفت. در بخش کمّی، جامعه آماری مشتمل برکلیه کارکنان ادارات دولتی شهر جهرم بود که پرسشنامه پژوهشگر ساخته پس از تأیید روایی و پایایی، بین اعضای نمونه توزیع و گردآوری شد. حجم نمونه طبق فرمول کوکران 354 نفر محاسبه و روش نمونه‌گیری تصادفی-سهمیه‌ای استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیات از مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم افزار PLS3 استفاده شد. در بخش کیفی با عنایت به مدل پیشفرض استراوس و کوربین، الگوی بخشش در محیط کار طراحی شد. نتایج بخش کیفی حاکی از آن است که باورها، ویژگی‌های شخصیتی، ویژگی‌های شناختی، مصلحت سازمانی و بروز خطا و درک آن، از شرایط علی ایجاد کننده بخشش در محیط کار هستند. فرهنگ حاکم بر جامعه، فرهنگ سازمانی، ساختار سازمانی و عواقب و شرایط خطا، از جمله عوامل زمینه‌ای، و شرایط مداخله‌گر شامل عوامل مرتبط با فرد خطاکار، عوامل مرتبط با محیط کار و عوامل خارجی می‌باشند. نهایتاً مقوله بخشش در محیط کار پیامدهایی مثبت و منفی در سطح فردی، بین فردی، محیط کار و خارج از محیط کار به دنبال دارد. نتایج بخش کمّی نشان داد تمامی فرضیات پژوهش مبتنی بر روابط بین ابعاد و مؤلفه‌های الگوی بخشش در محیط کار مورد تأیید قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • 6- منابع

    1-6-منابع فارسی

    • ابراهیمی، امید و ابراهیمی، امید و عبدالتاجدینی، پرویز. (1394). بررسی رابطه هوش معنوی و نگرش مذهبی با بخشش خطاهای دیگران، دومین همایش ملی عدالت ، اخلاق ، فقه و حقوق، میبد.
    • بابایی دره، محمدحسن؛ بابایی میبدی، حمید. (1396). منافع عفو و بخشش به عنوان یک استراتژی در مدیریت منابع انسانی. کنفرانس ملی پژوهش های نوین در مدیریت و حسابداری. اصفهان، دانشگاه شیخ بهایی.
    • بابائی زاده،مرضیه. (1400). طراحی مدل شفقت در محیط کار؛ مورد مطالعه: شرکت گاز استان یزد. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور استان یزد، مرکز پیام نور مهریز.
    • حسنی، اکرم. (1391). اثربخشی آموزش بخشش درمانی بر رضایت زناشویی مادران و پذیرش کودکان کم توان ذهنی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
    • دانش رمرودی، ام البنین. (1400). تاثیر شفقت به خود بر رفتار های تلافی جوانه سازمانی با میانجی گری همدلی سازمانی و بخشودگی بین فردی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
    • رحیم نیا، فریبز؛ غلامی، محمد؛ نصرتی، سعید. (1397). بررسی تأثیر جو بخشش درک شده بر نگرشها و رفتارهای کاری کارکنان هتل آپارتمانها و مهمانپذیران شهر مشهد . مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، (42)7، 122-102.
    • رستمی، سمیرا؛ خرمایی، فرهاد. (1399). اثربخشی آموزش همدلی بر بخشش: بررسی نقش باور به دنیای عادلانه. فصلنامه دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، سال بیست ویکم، شماره 4، (پیاپی 82) صفحه 90-81.
    • روشن، نگین. (1401). بررسی تأثیر شفافیت بازیابی خدمات از طریق رسانه های اجتماعی بر قصد دگرگزینی مشتری با میانجیگری گذشت مشتری و تعدیلگری عذرخواهی و توضیح توسط فروشنده (مورد مطالعه: صفحه اینستاگرام دی جی کالا). پایان نامه کارشناسی ارشد. موسسه آموزش عالی بصیر- آبیک،گروه علوم انسانی
    • سالنامه آماری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سال 1401 . انتشارات مرکز امار و اطلاعات راهبردی
    • شانه ساز، زهرا؛ فتح آبادی، جلیل؛ منصور، لادن. ( 1388 ). بررسی رابطه بین ارزشهای شخصی و بخشودگی در زنان و مردان متاهل شاغل در شرکت مهندسی و توسعه نفت ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی.
    • فتحی زاده، علیرضا؛ زارع، رضا، منتظری، محمد. ( 1399). تحلیل اثر عذرخواهی خالصانه و تمایل به همکاری بر تعارض در محیط کار: تبیین نقش میانجی بخشش و تعدیلگر همدلی بین کارکنان. فصلنامه مطالعات‌رفتار‌سازمانی. ‌‌سال‌نهم، ‌ شماره 33‌، صفحه 114-83.
    • فهیم دانش، فریماه و نوفرستی، اعظم. (۱۳۹۸). پیش بینی رضایت زناشویی براساس بخشش، خوش بینی و شفقت به خود، هفتمین کنگره انجمن روانشناسی ایران، تهران، انجمن روانشناسی ایران.
    • کوچک زایی، مریم؛ قاینی نژاد، زهرا و پیری زهرا. (1396). بررسی تاثیر فضیلت سازمانی بر تعلق خاطر کاری کارکنان زندان شهرستان زاهدان. هشتمین کنفرانس بین المللی حسابداری و مدیریت و پنجمین کنفرانس کارآفرینی و نوآوری های باز، تهران، دانشگاه تهران.
    • موحدی،اعظم  و میرزاحسینی، حسن. (1396). اثر بخشش درمانی بر مقابله با تعارضات زناشویی و کیفیت زندگی. دوماهنامه اصول بهداشت روانی - دانشگاه علوم پزشکی مشهد، شماره 3، 194-203. 
    • نصیری، نزهت. (1389). بررسی رابطه ی بخشش با بهزیستی روانشناختی و عزت نفس در دانشجویان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهرا.

    2-6-منابع انگلیسی

    Aquino, K., Grover, S. L., Goldman, B., & Folger, R. (2003). When push doesn't come to shove: Interpersonal forgiveness in workplace relationships. Journal of Management Inquiry, 12(3), 209-216.

    Babin, B. J., Zhuang, W., & Borges, A. (2021). Managing service recovery experience: effects of the forgiveness for older consumers. Journal of Retailing and Consumer Services58, 102222.

    Balaji, M. S., Jiang, Y., Singh, G., & Jha, S. (2020). Letting go or getting back: How organization culture shapes frontline employee response to customer incivility. Journal of Business Research111, 1-11.

    Bibas, S. (2007). Forgiveness in Criminal Procedure. Faculty Scholarship at Penn Carey Law. 920. https://scholarship.law.upenn.edu/faculty_scholarship/920

    Bies,R. J ., Barclay, L. J ., Tripp, T. M ., & Aquino, K .( 2015) . A systems perspective on forgiveness in organizations. Academy of Management Annals, 10 (1), 245–318.

    Boonyarit, I., Chuawanlee, W., Macaskill, A., & Supparerkchaisaku, N. (2012). Thai conceptualizations of forgiveness within a work context: Comparison with Western models. International Journal of Behavioral Science7(1), 1-30.

    Brady, D. L., Saldanha, M. F., & Barclay, L. J. (2023). Conceptualizing forgiveness: A review and path forward. Journal of Organizational Behavior, 44(2), 261-296.

    Chukwuorji, J. C., Eze, P., Ugwuanyi, C. C., Onyedire, N. G., Nnadozie, E. E., & Garcia, D. (2023). Nigerian Teachers’ Affective Profiles and Workplace Behavior. In The Affective Profiles Model: 20 Years of Research and Beyond (pp. 245-267). Cham: Springer International Publishing.

    Clarke, S. L., & Rhodes, E. S. (2020). Entrepreneurial apologies: The mediating role of forgiveness on future cooperation. Journal of Business Venturing Insights13, e00147.

    Creswell, J. W. & Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry. Theory into Practice, 39(3), 124-131.

    Dahiya, R., & Rangnekar, S. (2018). Forgiveness in Indian organizations: A revisit of the heartland forgiveness scale. Current Psychology,39, 2174-2191.

    Dahiya, R., & Rangnekar, S. (2020). Forgiveness in Indian organizations: A revisit of the heartland forgiveness scale. Current Psychology39, 2174-2191.

    Danioni , Francesca ؛ Giorgia Paleari , Francesca  ؛ Pelucchi1, Sara ؛ Lombrano , Maria Rita ؛ Lumera , Daniel ؛ Regalia, Camillo . (2023) . Gratitude, Forgiveness, and Anger: Resources and Risk Factors for Italian Prison Inmates . International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 67(2-3) , 207–223.

    Davenport, D. S. (1998) The functions of anger and forgiveness: guidelines for psychotherapy with victims. Psychotherapy, 28, 140–133.

    Dimitriou, A. (2023). Forgiveness in the workplace: Exploring the impact on burnout, job satisfaction and task performance (Master's thesis).

    Enright RD, Rique J, Coyle C. (2000). The Enright forgiveness inventory. Madison, W.I: The International Forgiveness Institute.

    Fincham, F.D., Beach, S. R. H., & Davila, J. (2004). Forgiveness and conflict resolution in marriage. Journal of Family Psychology, 18(1), 72-81.

    Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39–50.

    Gotsis, G., & Grimani, K. (2015). Virtue theory and organizational behavior: an integrative framework. Journal of Management Development34(10), 1288-1309.

    Guchait ، P .، Lanza-Abbott ، J .، Juan M. Madera ، J. M  ، & Dawson ، M . ( 2016) . Should Organizations Be Forgiving or Unforgiving? A Two-Study Replication of How Forgiveness Climate in Hospitality Organizations Drives Employee Attitudes and Behaviors, Cornell Hospitality Quarterl, , 57(4), 379-395.  

    Guchait, P., Lanza-Abbott, J. A., Madera, J. M., & Dawson, M. (2016). Should organizations be forgiving or unforgiving? A two-study replication of how forgiveness climate in hospitality organizations drives employee attitudes and behaviors. Cornell Hospitality Quarterly57(4), 379-395.

    Madsen, S. R., Gygi, J. C., Hammond, S. C., & Plowman, S. F. (2009). Forgiveness as a workplace intervention: The literature and a proposed framework. Journal of Behavioral and Applied Management10(2), 246-262.

    Martin, W., Dixon, B. J., & Thomas, H. (2017). Enhancing Mental Well‐Being. The Handbook of Stress and Health: A Guide to Research and Practice, 459-471.

    McCullough, M. E., Fincham, F. D., & Tsang, J. A. (2003). Forgiveness, forbearance, and time: the temporal unfolding of transgression-related interpersonal motivations. Journal of personality and social psychology84(3), 540.

    Ozen, F. (2018). The Impact of the Perception of Organizational Virtue on the Perception of Organizational Happiness in Educational Organizations. Educational Policy Analysis and Strategic Research13(4), 124-140.

    Peterson, C., & Seligman, M. E. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification (Vol. 1). Oxford University Press.

    Simon. S. B.. & Simon. S. (1990). Forgiveness: How to make peace with your past and get on with your life. New York: Warner.

    Stackhouse, M. R. (2019). Trait forgiveness as a predictor of state forgiveness and positive work outcomes after victimization. Personality and Individual Differences149, 209-213.

    Stackhouse, M. R.D .(2019). Trait forgiveness as a predictor of state forgiveness and positive work outcomes after victimization. Pers. Individ. Differ. 149, 209–213

    Tarraf, R. C., McLarnon, M. J., & Finegan, J. E. (2019). Dispositional mindfulness buffers against incivility outcomes: A moderated mediation model. Personality and Individual Differences138, 140-146.

    Tasneem , F & Mehwish,  M. (2022). Detriments of exploitative leadership in the hotel industry: role of conspiracy beliefs and forgiveness climate. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 257 ,

    Toussaint, L., Worthington Jr, E. L., Van Tongeren, D. R., Hook, J., Berry, J. W., Shivy, V. A., ... & Davis, D. E. (2018). Forgiveness working: Forgiveness, health, and productivity in the workplace. American Journal of Health Promotion32(1), 59-67.

    Walrond-Skinner, S . (1998). The function and role of forgiveness in working with couples and families: Clearing the ground. Journal of Family Therapy, 30, 3-19.

    Wang, Y. C., Ryan, B., & Yang, C. E. (2019). Employee brand love and love behaviors: Perspectives of social exchange and rational choice. International Journal of Hospitality Management77, 458-467.

    Wetzels, M., Odekerken-Schroder, G. and Van Oppen, C. (2009) Using PLS Path Modeling for Assessing Hierarchical Construct Models: Guidelines and Empirical Illustration. MIS Quarterly, 33, 177-195.

    Worthington, E. L., Greer, C. L., Hook, J. N., Davis, D. E., Gartner, A. L., Jennings, D. J., ... & Toussaint, L. (2010). Forgiveness and spirituality in organizational life: Theory, status of research, and new ideas for discovery. Journal of management, spirituality & religion7(2), 119-134.

    Zhan, X., Zhao, X., Guo, Y., Li, Z., & Qin, X. (2023). Revenge or forgiveness? The dual-path mechanism of employee coping with experienced incivility from an attribution perspective. Asia Pacific Journal of Management, 1-29.