1
دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری، گروه مدیریت صنعتی
2
گروه مدیریت صنعتی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
چکیده
هدف این پژوهش ارائه الگویی برای شناسایی پتانسیل خوشههای کسب و کار و عوامل و شاخص های موثر بر تشکیل آنها در مناطق کمتر توسعه یافته ایران است. نوع پژوهش کاربردی، آمیخته، عمدتاً با استفاده از روش دلفی و از تفسیر هم استفاده شده، استقرایی و از نظر جمع آوری داده ها، پیمایشی است. روش نمونه گیری در مرحله کیفی غیر تصادفی، قضاوتی، هدفمند و ملاک محور و از تکنیک نمونه گیری گلوله برفی استفاده گردید،نمونه ها از نوع متجانس، تعداد خبرگان در مرحله اول پژوهش با توزیع 75پرسشنامه و دریافت 62 پاسخنامه در راند اول شروع و با 18 نفر در انتهای راند چهارم و حصول اجماع و توافق مناسب پایان یافت. در مرحله کمی از نمونه گیری تصادفی و از تعداد 134 نفر از خبره استفاده شد.از آزمونهای میانگین یک جامعه با نرم افزارSpss و از مدل معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تائیدی با نرم افزارSmart Pls استفاده گردید.یافته ها نشان میدهد ده عامل و چهل و هفت شاخص کلیدی شامل:عامل مکانی و موقعیت جغرافیایی،عامل سیاستگذاری،عامل اقتصادی،عامل فرهنگی و اجتماعی،عامل سرمایه انسانی و فناوری،عامل آموزش،عامل فرصتها و تهدیدات،عامل محصول یا خدمت،عامل توسعه پذیری،عامل آینده نگری و عامل بازار و 47 شاخص بشرح داخل متن مقاله،بعنوان عناصر اصلی پتانسیل شکلگیری و تشکیل خوشههای کسب وکار در استانهای کمتر توسعه یافته ایران می باشند،رابطه معنادار بین عوامل و شاخص های استخراج شده با موضوع پژوهش به اثبات رسید.پیشنهادات:تسریع در اجرای فرامین اقتصاد مقاومتی، ایجاد رصد خانه ملی خوشه ها، حمایت از توسعه خوشههای مبتنی بر دانش بومی می باشد.
ابویی اردکانی، معتمدی، مهدیه (1391) بررسی عوامل بازدارنده و پیشران در مسیر رشد و توسعه خوشه های صنعتی(مطالعه موردی خوشه نساجی یزد) ؛ بهبود مدیریت، دوره 6 شماره 3.
بابی، ارل؛ ترجمه کامران فیضی (1390). روش شناسی کاربردی پژوهش در علوم انسانی تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی
بامداد صوفی جهانیار، طاهری پریسا. (1391). مدیریت منابع انسانی پیشرفته در جوامع صنعتی. تهران، انتشارات دانشگاهی
ایلانلو، مهدی؛ اکبری، محمدتقی، (1392)، برنامه ها و سیاست های توسعه(صنایع کوچک و متوسط). تهران، انتشارات: آئین محمود.
داداش پور، هاشم؛ پورطاهری، مهدی؛ معرفی، ابوالفضل(1392) بررسی و تحلیل رابطه خوشه ای شدن صنعتی و ارتقاء ظرفیت های یادگیری (مورد مطالعه: خوشه های صنعتی مبلمان و چاپ و نشر در شهر قم)، مدیریت صنعتی؛ دوره 8 شماره 25 از صفحه 93 تا صفحه104.
فیضی، کامران؛ ایران دوست، منصور(1392) دلفی روشی برای تصمیم گیری و آینده پژوهشی، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
فیضی، کامران؛ پیشدار، مهسا(1394)تحلیل محتوا کاربردی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
قره نژاد، حسن.( 1384). مقدمه ای بر جغرافیای صنعتی ایران. انتشارات هشت بهشت اصفهان.
سلیمانی،غلامرضا ؛عزیزمحمدلو، حمید و وحدت،سیاوش(1393). توسعه خوشههای کسب و کار در ایران(دستاوردها و تحارب عملی). انتشارات: آئین محمود.
سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل متحد(یونیدو). ترجمه: بایزید مردوخی(1365). اولویت های صنعتی کشورهای در حال توسعه : فرآیند انتخاب اولویت ها در برزیل، هند و جمهوری کره، انتشارات وزارت برنامه وبودجه.
چارلز دبلیو کرسول، ترجمه حسن دانایی فرد و علی صالحی.(1391). طرح پژوهشی، رویکردهای کمی،کیفی و ترکیبی.
روبرتا رابلوتی. ترجمه عباس مهرپویا و سایرین.(1382). خوشههای صنعتی(الگوی موفق توسعه درونزا).تهران: انتشارات موسسه خدمات رهنگی رسا.
شریف زادگان، محمدحسین؛ نورائی، همایون (1394) ویژگی های خوشههای صنعتی و اثرات آن در توسعه منطقه ای، نشریه نشاء علم، سال پنجم، شماره دوم، خرداد ماه 94.
طباطبائیان، سیدحبیباله و اسکندری، محمد، نگاهی جامع به خوشههای صنعتی و کارکرد آن در نظام ملی نوآوری، سالنامه آماری سال 1392.
یونیدو.( 1393)، مدیریت توسعه خوشههای کسب و کار(روش ها و راهبردها)، انتشارات آئین محمود.
میرقادری، سیدهادی (1394)، بررسی مهارت آموزی و اشتغال در خوشه های صنعتی از دیدگاه پویایی شناسی سیستم، مهارت آموزی: دوره 4، شماره 13.
مرکز آمار ایران، (1383-1376)، کارگاههای صنعتی دارای 10 نفر کارکن و بیشتر.
منصوری، عیسی، آشنایی با خوشه صنعتی، انتشارات سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران.
2-6- مراجع و منابع لاتین
Becattini, G.(1990). The Marshallian Industrial Districts as a Socio- Economic Notion. In Pyke, F., G. Becattini and W. Sengenberger (Eds), Industrial Districts and Inter-Firm Co-Operation in Italy, International
Boja, C. (2011). Clusters models, factors and characteristics. International Journal of Economic Practices and Theories, Vol. 1, No. 1, 2011 .
DaHyun, Kim· Saehoon, Kim. (2023). The rise and fall of industrial clusters: experience from the resilient transformation in South Korea, 71:391. Page401-411
De la Mothe, J., &Paquet, G. (Eds.). (2012). Local and regional systems of innovation (Vol. 4). Springer Science & Business Media.
Rabellotti, Roberta. (2021) External econonies and cooperation in industrial districts: a comparison of Italy and Mexico
Gashawbeza, W. B. & W.J. Randall. (2005-6). Theoretical Perspective on Industry Cluster. Regional Research Institution, West Virginia University.
Gereffin, G., & Lee, J. (2016). Economic and social upgrading in global value chains and industrial clusters: Why governance matters. Journal of Business Ethics, 133(1): 25-38.
Ivanova, O., Antonov, G., & Bereznev, S. (2017). The principles of municipal industrial clusters’ establishment on the territory of advancing social-and-economic development of mono-town. In E3S Web of Conferences (Vol. 15, p. 04001). EDP Sciences.
Narayana, M. R. (2014). Growth Effects of Industrial Clusters: Evidence and Implications for India. South Asia Economic Journal, 15(1): 71-92.
Nguyen Trong Diep2, Dinh Tran Ngoc Huy (2023) , Suggestions for Industrial Clusters Development and a Case of CA Mau Province, 2583-3820, page 8
Norzalina ,Binti. Zainudin, Jingwen Yan. (2023) , The Impact of Industry Clusters on the Performance of High Technology Small and Middle Size Enterprises, 9333, page 12
Soren Eriksson (20013),Clusters and Economic Growth in Asia, Publisher: Edward Elgar Pub
Sikandar Ali Qalati, S.; Li,W.; Ahmed, N.;.( 2021) Examining the Factors Affecting SME Performance: Examining the Factors Affecting SME erformance: The Mediating Role of Social Media Adoption(sustainability publisher)
thiyaman, A., & Parkan, C. (2008). A functionalist framework for identifying business clusters: Applications in far north queensland. Australian Journal of Management, 33(1), 201-229.
یزدان پناه, رهام, فیضی, کامران, امیری, مقصود, & بامداد صوفی, جهانیار. (1402). الگوی شناسایی و عوامل موثر بر شکلگیری خوشههای کسب و کار در مناطق کمتر توسعه یافته ایران. مطالعات راهبردی بسیج, 26(101), -.
MLA
رهام یزدان پناه; کامران فیضی; مقصود امیری; جهانیار بامداد صوفی. "الگوی شناسایی و عوامل موثر بر شکلگیری خوشههای کسب و کار در مناطق کمتر توسعه یافته ایران". مطالعات راهبردی بسیج, 26, 101, 1402, -.
HARVARD
یزدان پناه, رهام, فیضی, کامران, امیری, مقصود, بامداد صوفی, جهانیار. (1402). 'الگوی شناسایی و عوامل موثر بر شکلگیری خوشههای کسب و کار در مناطق کمتر توسعه یافته ایران', مطالعات راهبردی بسیج, 26(101), pp. -.
VANCOUVER
یزدان پناه, رهام, فیضی, کامران, امیری, مقصود, بامداد صوفی, جهانیار. الگوی شناسایی و عوامل موثر بر شکلگیری خوشههای کسب و کار در مناطق کمتر توسعه یافته ایران. مطالعات راهبردی بسیج, 1402; 26(101): -.