مطالعه ی تعیین گرهای اقتصادی- اجتماعی تاب آوری اجتماعی (مورد مطالعه: سرپرستان خانوار شهرستان رامهرمز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 استادیار جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3 کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

باگسترش بلایای طبیعی، انسانی و پیامدهای گسترده ی آنها ضرورت تقویت شاخص های تاب آوری اجتماعی در بین کنشگران اجتماعی بیش از پیش احساس می‌شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی جامعه‌شناختی تعیین‌گرهای اقتصادی-اجتماعی تاب‌آوری اجتماعی در میان سرپرستان خانوار شهرستان رامهرمز انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را تمامی سرپرستان خانوار شهر رامهرمز می‌دهند که بر اساس آخرین سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با جمعیت حدود 20/ ۱۲۷ خانوار می‌باشد و 384 خانوار به عنوان حجم نمونه با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند. در تحقیق حاضر داده‌ها با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شده است. یافته های توصیفی تحقیق نشان داد که میزان تاب آوری اجتماعی در بین سرپرستان خانوار شهرستان رامهرمز در حد متوسط به بالا می باشد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بین متغیرهای جهت گیری مذهبی، سرمایه اجتماعی و تاب آوری اجتماعی رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد. همچنین، بین متغیرهای سرمایه اقتصادی و تاب‌آوری اجتماعی در میان پاسخگویان رابطه معناداری ملاحظه نشد. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد که متغیرهای وارد شده در مدل (جهت گیری مذهبی درونی، سرمایه اجتماعی شناختی، جهت گیری بیرونی مذهبی) 177/0 واریانس متغیر وابسته را تبیین می نمایند. با مقایسه‌ی ضرایب بتاها می‌توان گفت که متغیر جهت‌گیری مذهبی درونی با ضریب بتا 233/0بیشترین تاثیر را بر تاب آوری اجتماعی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


6-منابع
1-6- منابع فارسی
مقاله ها
-امانپور، سعید، مئدت، الیاس(1392). سنجش و رتبه بندی میزان توسعه و فقر در استان خوزستان، فصلنامه مطالعات برنامه ریزی شهری، سال اول، شماره اول، صص 113-132.
 -بسطامى­نیا امیر، رضائى، محمد رضا، سرائى محمد حسین(1397) ،تبیین و تحلیل تاب آوری اجتماعی برای مقابله با سوانح طبیعی، فصلنامه دانش پیشگیرى و مدیریت بحران/ دورة هشتم، شمارة سوم، پاییز 1397.
- بهتاش، محمدرضا (1395). نقش و جایگاه تاب آوری اجتماعی در کلیات مفهو تاب آوری. هشتمین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران. تهران.
- بهمنی، اکبر، نازکتبار، حسین (1400). «بررسی تاثیر سرمایه­های معیشتی بر بهبود تاب­آوری روستاییان در همه­گیری کرونا»، تبیین نقش میانجی بهزیستی اجتماعی، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت بحران، پاییز 1400، سال 10،ص 115-124.
- رفیعی، علی (1397)، «بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی- فرهنگی با پرخاشگری اجتماعی معلمان» پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه نراق.
- ساعدی، قاسم، ادهمی، عبدالرضا، سعیدی، احمد(1399). « تحلیلی بر نقش الگوی ارتقای تاب­آوری اجتماعی بر ابعاد حقوقی تحریم­های سیاسی و اقتصادی»، فصلنامه علمی تحقیقات حقوقی آزاد، سال13، شماره49، ص 297-318 .
- سروری دردشتی، زهرا، محمودی، بیت الله، صادقی ده چشمه، ستار(1399). «شناسایی، طبقه­بندی و اولویت­بندی معیارها و شاخص­های تاب­آوری اجتماعی در کشور»، فصلنامه علمی مطالعات­راهبردی سیاست­گذاری عمومی، پاییز1399، دور10 شماره36، ص 96-118.
- علی بابایی، یحیی، باینگانی، بهمن (1388). «بررسی تاثیر میزان سرمایه­ها­ی اقتصادی و اجتماعی بر سرمایه فرهنگی(مطالعه جوانان شهرستان پاوه) » فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال ششم، شماره 18،ص 89-113.
- علیزاده، هادی، محمودی برام، مریم(1402). «تبیین نقش سرمایه اجتماعی در تحقق تاب آوری اجتماعی در دوران پاندمی کرونا، مطالعه موردی:کلان شهر اهواز»، دوره 11، شماره 1، 86-71.
- محمدی تبار، مهدی (1397)، تحلیل نظری و تجربی تاب آوری اجتماعی (مورد مطالعه شهروندان بالاتر از 20 سال شهر سرپل ذهاب)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آیت ا... العظمی بروجردی.
- میرزائی، مجتبی،کرمانی، مهدی، صدیق اورعی، غلامرضا، اصغرپورماسوله، احمدرضا (1401). رابطه الگوی کنش اقتصادی و تاب­آوری در مواجهه با بحران،جامعه­شناسی کاربردی، (86 )، شماره 2 ‌، ص39-1 . 
-امیری فهلیانی، محمدرضا (1399). «بررسی سناریوهای محتمل تاب­آوری اجتماعی شهرهای کوچک در مقابله با بیماری­های واگیردار شبیه کووید 19»، فصلنامه علمی برنامه ریزی رفاه توسعه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 43، ص 240 -199.
-دانشوری نسب، عبدالحسین، مقصودی، سوده، صالحی، مریم (1400)، «رابطه حمایت اجتماعی با تاب­آوری اجتماعی زنــان­آســیب دیــده از سیل (مورد مطالعه: شهرستان دلگان)»، فصلنامه مطالعات اجتماعی-روانشناختی زنان، سال19، شماره2 ، ص 7-50.
-راه پیما، سمیرا؛ شیخ الاسلامی، راضیه (1395). «نقش واسطه­ای هویت معنوی در رابطه بین دلبستگی به والدین و همسالان با تاب­آوری». روانشناسی معاصر، سال11، شماره یکم ،ص47-62.
-سبزه­ای، محمد تقی، سلیمانی، عادل، یوسفی، نجم الدین (1398). «بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر تاب آوری اجتماعی روستاییان در مخاطرات محیطی با تأکید بر خشکسالی(مطالعه موردی: روستاهای دهستان بدر شهرستان روانسر در سال( 1396)» ، فصلنامه پژوهش های جامعه شناسی معاصر، سال هشتم، شماره 14، ص310-283 .
-عاشوری، جمال، علیپور، علی، عرب سالاری، زهرا، (1394). رابطه ی سبک های دفاعی و جهت گیری مذهبی با استرس درک شده در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک، فصلنامه پرستاری دیابت، سال سوم، شماره 3، ص 62-51.
-فرهادی، محمدعلی(1384). «بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت اجتماعی دانشجویان دانشگاه تهران». پایان نامه -ارشد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
گل وردی، مهدی(1396). «تاب آوری ملی: مروری بر ادبیات تحقیق»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی، دورە 7، شماره 25، ص310-293.
-مردانی فر، مریم (1396). « بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر امید به آینده دانشجویان دانشگاه­های شهر بندر عباس » دانشگاه هرمزگان.
- موسوی، سارا(1401). بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر تاب‌آوری اجتماعی (مورد مطالعه سرپرست خانوار، شهر رامهرمز)، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، پایان نامه کارشناسی ارشد.
-نجم­عراقی، لعیا (1379). «احساس و جهت­گیری مذهبی انسان سالم از دیدگاه آلپورت»، نشریه روان­شناسی دین، سال اول، شماره اول، ص 17- 24.
-یعقوبی، ابوالقاسم، عروتی موفق، اکبر، چگینی، علی اکبر، محمدزاده، سروه، (1394)، «فراتحلیل رابطه گرایش مذهبی با سلامت روان»، فصلنامه اندازه­گیری تربیتی، دوره ششم، شماره 21، ص 116-114.
-یوسفی، نجم الدین (1397). بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر تاب­آوری اجتماعی روستاییان در مخاطرات محیطی (با تاکید برخشکسالی) مطالعه موردی: روستاهای دهستان بدر از بخش مرکزی شهرستان روانسر، پایان­نامه کارشناسی ارشد.دانشگاه رازی.
کتاب ها
- ببی، ارل(1381 )، روش­های تحقیق درعلوم اجتماعی، جلد اول، ترجمۀ رضا فاضل، تهران: انتشارات سمت
- حسینی المدنی، علی (1395)، تاب­آوری فردی خانوادگی اجتماعی، ناشر دانژه.
- رفیع پور، فرامرز(1387 )، کندوکاوها و پنداشته ها، مقدمه ای بر روش­­های شناخت جامعه وتحقیقات اجتماعی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- فاضلی، محمد (1382). « مصرف وسبک زندگی» ، تهران : انتشارات صبح صادق .
-سام آرا، عزت الله (1395). نظریه­های کاربردی در مددکاری اجتماعی. تهران: انتشارات نشار علم.
2-6- منابع لاتین
- Brown, K. (2014). Global environmental change I: A social turn for resilience? Progress in human geography, 38(1), 107-117.
- Dagdeviren, H., & Donoghue, M. (2019). Resilience, agency and coping with hardship: evidence from europe during the great recession‚ Journal of Social Policy, 48 (3), 547-567.
- Greenham, T., Cox, E., & Ryan Collins, J. (2013). Mapping Economic Resilience, York: Friends Provident Foundation, (5), 46-62. Retrieved from: https://www.friendsprovidentfoundation.org/wp-content/uploads/2017/11/nef Map.
- Jewett, R.L.; Mah, S.M.; Howell, N.; Larsen, M.M. Social Cohesion and Community Resilience During COVID-19 and Pandemics: A Rapid Scoping Review to Inform the United Nations Research Roadmap for COVID-19 Recovery. Int. J. Health Serv. 2021, 51, 325–336. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed].
- Lowndes, V., & McCaughie, K. (2013). Weathering the perfect storm? austerity and institutional resilience in local government‚ Policy & Politics, 41 (4), 533-549.
- Trkulja, T. (2015). Social resilience as a theoretical approach to social sustainability. Defendologija, 18(36), 47-60.
-Liu, W., Zhang, J., & Qian, L. (2022). Measuring Community Resilience and Its Determinants: Relocated Vulnerable Community in Western China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(1), 694.
-Magis, K. (2010). Community resilience: An indicator of social sustainability. Society and natural resources, 23(5), 401-416.
-Maguire, B. & P. C. Hagen, (2007) "Disasters and communities: understanding social resilience”, The Australian Journal of Emergency Management, Vol. 22, Pp. 16-20