استخراج مولفه‌های تحقق حکمرانی مشارکتی در جامعه اسلامی بر اساس تعالیم زیارت اربعین حسینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی،تهران

2 دانشگاه علامه طباطبایی دانشکده مدیریت و حسابدار

3 دانشجوی دکتری دانشگاه علم و صنعت

4 حیدر نجفی رستاقی- دانشجوی دکتری مدیریت دولتی دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران

چکیده

حکمرانی مشارکتی زمینه را برای تصمیم‌گیری، اجرا و نظارت مردم در مناسبات اجتماعی و سیاسی فراهم می‌کند و این الگو می‌تواند منجر به رشد و پیشرفت آحاد جامعه، تقویت سرمایه اجتماعی، افزایش عدالت و انسجام اجتماعی شود. با بررسی‌های انجام‌شده می‌توان شواهد زیادی راجع به اهمیت و ابعاد حکمرانی مشارکتی در آموزه‌های دینی و سنت اهل‌بیت (ع) استخراج نمود. یکی از نمونه‌های موفق حکمرانی مشارکتی در عصر حاضر، پدیده اربعین حسینی است که توجه بسیاری از سیاستمداران و پژوهشگران را به خود جلب کرده است. شناسایی ابعاد و شاخص‌های این پدیده بی‌نظیر می‌تواند مسیر دستیابی به حکمرانی مشارکتی را در ساحات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی روشن کند. از این رو، مصاحبه‌های مهمی با اندیشمندان شیعه در خصوص ابعاد و شاخص‌های پدیده اربعین حسینی انجام‌شده است. این مصاحبه‌ها با روش کیفی تحلیل مضمون بررسی‌شده‌اند و شاخص‌های شناسایی شده در آن، ذیل مدل سه شاخگی دسته‌بندی‌شده‌اند. این مدل، دلالت‌هایی از مشارکت در پدیده اربعین را مبتنی بر زمینه، ساختار و محتوا ارائه می‌کند. با شناسایی ابعاد مختلف این مشارکت عظیم اجتماعی و بررسی دلالت‌های آن، می‌توان از این پدیده به‌عنوان الگوی عملیاتی موفق جهت تحقق حکمرانی مشارکتی در نظام جمهوری اسلامی استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


 
6- منابع
6-1- منابع فارسی
مقالهها
افتخاری، لاله. (۱۳۹۸). نقش پیاده روی اربعین در تحقق تمدن نوین اسلامی با تأکید بر فرمایشات مقام معظم رهبری (مدظله العالی). رهیافت فرهنگ دینی سال دوم زمستان 1398 شماره 8
پویافر، محمدرضا. (۱۳۹۷). خیر ایرانی، خیر عراقی. مقایسه الگوی فعالیتهای خیر دینی ایرانیان و عراقیان در آیین پیاده روی اربعین. دومین همایش ملی خیر ماندگار، ۱۰ و ۱۱ دی ماه ۱۳۹۹، تهران
تلاشان، حسن و طبرسی، محمود.(1396). واکاوی و تحلیل جایگاه اجتماع جهانی مراسم اربعین حسینی در تحقق تمدن نوین اسلامی. سومین همایش ملی تمدن نوین اسلامی، تهران.
تیموری، بهزاد و احمدی، خدیجه.(1396). بررسی راه‌های دستیابی به سبک زندگی اسلامی با تکیه‌بر حماسه اربعین حسینی علیه السلام از قرآن و حدیث. دومین کنفرانس بین المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی، رشت
جوادی‌آملی، عبدالله. (۱۳۸۵). اسلام دین زنده و همیشه جاوید. پاسدار اسلام، شماره ۲۹۷
خدایاری، علی. قیدرخلجانی، جعفر. (۱۳۹۶). شناسایی عوامل مؤثر در عملکرد زمانی توسعه محصول در قالب تحلیل سه شاخگی. سیاست نامه علم و فناوری دوره هفتم بهار 1396 شماره 1 (پیاپی 18)
خواجه سروی، غلامرضا. اقبال، اقدس و طباخی ممقانی، جواد. (۱۳۹۲). مختصات سبک زندگی مطلوب در نظام مردم سالاری اسلامی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، سال چهارم بهار 1392 شماره 13
رمضانی تمیجانی، صدیقه. (۱۳۹۹). گونه‌ها و ساحت‌های مشارکت جمعی در پیاده روی اربعین. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران،۱۳(۲)،۱۴۳-۱۱۷
سامانی, سیدمحمود. (1397). کارکردهای سیاسی اجتماعی و فرهنگی اربعین حسینی. فصلنامه فرهنگ زیارت, 9(35), 37-56.
عابدی جعفری، حسن. تسلیمی، محمدسعید. فقیهی، ابوالحسن و شیخ‌زاده، محمد، (۱۳۹۰). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کمی، اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، شماره دوم، پاییز و زمستان  ،1390 شماره پیاپی  ،10 صص 1۵۱-۱۹۸
عباسی اسفنجانی، حسین. (۱۳۹۶). طراحی الگوری تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی با روش مدل‌سازی معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، ۸۲، ۶۵-۳۳
غفاری هشجین، زاهد. آقایی، محمد. (۱۳۹۷). پیاده روی اربعین حسینی به مثابه جنبش اجتماعی. دانش سیاسی سال چهاردهم بهار و تابستان 1397 شماره 1 (پیاپی 27)
گنجی، محمد. نیازی، محسن. احسانی راد، فاطمه. (1394)، «مشارکت در امور خیریه و وقف, پیش درآمدی بر توسعه پایدار»، مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی، شماره 3، صص 25–45.
مظفری چنیجانی، سیده فرشته و رحمت‌آبادی، اعظم.(1397). نقش فرهنگ زیارت اربعین در تشکیل تمدن نوین اسلامی. چهارمین کنگره بین المللی فرهنگ و اندیشه دینی، قم.
مقیمی، سید محمد. (۱۳۹۷). سخن سردبیر: آموزه‌های مدیریتی از رویداد اربعین حسینی. مدیریت اسلامی. سال ۲۶، تابستان ۹۷، شماره ۲
منصوری، هومن. قربانی، محمد. کهنسال، محمدرضا. (۱۳۹۷). بررسی عوامل مؤثر بر نابرابری سطوح درآمدی روستاییان در چهارچوب مدل سه شاخگی (مورد مطالعه: شهرستان اسلامشهر)، پژوهش‌های روستایی، دوره 9، شماره ۴، صفحات :580-593
موسوی، سید محمد و بیات، رضا،1397، کاوشی در آیین پیاده روی اربعین حسینی و اثرگذاری کارکردهای اجتماعی و سیاسی آن، دوفصلنامه علمی «نامه فرهنگ و ارتباطات»، دوره: 3، شماره: 1
میرباقری, سید محسن. (1402). شناسایی روش‌های حکمرانی مشارکتی و ابزارهای اجتماعی فرهنگی آن با استفاده از رویکرد تحلیل محتوا. راهبرد اجتماعی فرهنگی, دوره 12، شماره 2، صفحه 483-526 -. doi: 10.22034/scs.2022.161585
میرباقری, سید محسن, رفیعی آتانی, عطاءالله و پارسانژاد, محمدرضا. (1401). طراحی الگوی مفهومی حکمرانی مشارکتی در ایران: رویکرد داده‌بنیاد. فصلنامه علمی راهبرد, 31(2), 195-218. doi: 10.22034/rahbord.2022.157936
میرزایی اهرنجانی، حسن. امیری، مجتبی (۱۳۸۱). ارائه مدل سه بعدی تحلیل مبانی فلسفی و زیر ساخت‌های بنیادین تئوری‌های مدیریت، دانش مدیریت 1381 شماره ۵۶
نکویی سامانی، مهدی. (۱۳۸۶). دین در دنیای مدرن. معرفت‌. شماره ۱۲۳
یعقوبی، الهام. ( ۱۳۹۸). پیاده روی اربعین، الگویی برای ارائه خدمات عمومی در جهان. به راهنمایی: دکتر حسین اصلی پور، دانشگاه علامه طباطبایی، کارشناسی‌ارشد مدیریت دولتی
یعقوبی, الهام, اصلی پور, حسین و میرواحدی, سید سعید. (1400). بررسی مولفه‌ها و فرآیند ارائه خدمات عمومی مردم‌نهاد در پیاده‌روی اربعین مبتنی بر رویکرد نگاشت علّی. مطالعات راهبردی بسیج, 24(91), 205-239.
کتابها
مصباح‌یزدی، محمدتقی. (۱۳۷۷). حکومت و مشروعیت. کتاب نقد، شماره ۷
 
منابع اینترنتی
رهبر معظم انقلاب. (۱۳۹۸)، بیانات در دیدار با جمعی از موکب داران عراقی.https://khl.ink/f/43490
پناهیان، علیرضا (۱۳۹۵)، تشکل یافتن ضرورت اول ولایتمداران، اربعین ۹۵، بیت رهبری
پناهیان، علیرضا (۱۳۹۵)، ظرفیت تمدن سازی اربعین، اربعین ۹۵، حوزه هنری
پناهیان، علیرضا (۱۳۹۷)، سبک زندگی مهمتر از آگاهی و ایمان، محرم ۹۷، هیئت میثاق با شهدا، شب یازدهم
امینی‌خواه، مصطفی (۱۳۹۹)، اربعین و سبک زندگی مهدوی. https://aminikhaah.ir/?p=1358
علم‌الهدی، سیداحمد (۱۳۹۸) http://fna.ir/dck1dh.
میرباقری، سیدمحمدمهدی (۱۳۹۸)، ظرفیت اربعین در مسئله‌ی امت سازی.https://khl.ink/f/43733
رستمی، مصطفی (۱۳۹۹) https://upna.ir/?p=113781.
جلائیان، علی http://eheyat.com/?p=186402.
جمالی، مصطفی. (۱۳۹۷)، کارکردهای تمدنی اربعین vasael.ir/000393.
متوسل، رضا (۱۳۹۹) http://fna.ir/f03l5i.
امامی، سیدمجید (.۱۴۰۰)، زیارت اربعین تحولی در ادراک اجتماعی جامعه دینی، mehrnews.com/xWb7K
حسینی اراکی، سید ابراهیم (۱۳۹۹) http://shabestan.ir/detail/News/980693.
شیرودی، مرتضی. (۱۴۰۰)، کرسی علمی ترویجی تحلیل جامعه شناختی کارکردهای تمدنی اربعین امام‌حسین (ع) https://qom.iqna.ir/00GpNl
لک زایی، نجف (۱۳۹۸) rasanews.ir/002cQj .

6-2- منابع لاتین
Articles
Batory, Agnes, and Sara Svensson. (2019). The use and abuse of participatory governance by populist governments. policy and politics, 47(2), 227–244. https://doi.org/10.1332/030557319X15487805848586
Emerson, Kirk, and Tina Nabatchi. (2015). Evaluating the productivity of collaborative governance regimes: A performance matrix. Public Performance \& Management Review, 38(4), 717–747.
Christia.Fotini, Dekeyser.Elizabeth, Knox. Dean, (2016), To Karbala: Surveying Religious Shi’a from Iran and Iraq, SSRN Electronic Journal. 10.2139/ssrn.2885347.
Halim, Rahmawati. (2018). collaborative governance model in the village fund management at Banggai regency (model governance kerjasama dalam pengurusan dana kampung di kabupaten banggai). Asian journal of environment, history and heritage, 2(2), 258-269.
Waheduzzaman, Wahed, Bernadine Van Grasberg, and Justine Ferrer. (2018). Bureaucratic Readiness in Managing Local Level Participatory Governance: A Developing Country Context. Australian journal of public administration, 77(2, SI), 309–330. https://doi.org/10.1111/1467-8500.12256
Altschuler, Daniel and Corrales, Javier, (2013), the Promise of Participation: Experiments in Participatory Governance in Honduras and Guatemala. Springer.
Mohammadi, Naimeh and Danaeefard, Hasan, (2019), A Model of Collaborative Governance for Renewable Energy Development in Iran: An Institutional Perspective, Quarterly Journal of Energy Policy and Planning Research, 5(3).
Camba, Alvin A., (2014), Participatory Governance in the EU Enhancing or Endangering Democracy and Efficiency? governance-an international journal of policy administration and institutions, no. 27(3), Pp. 536–38.
Fukuyama. Francis, (2016), Governance: What Do We Know, and How Do We Know It? Annual Review of Political Science, 19:89–105
Ives, A. (2015). Neoliberalism and the concept of governance: Renewing with an older liberal tradition to legitimate the power of capital. Open Edition Journal., 14(1), 1–15
Braun, V. & Clarke, V. (2006), “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 77-101
Ghaffari Hashjin, Z & Khanghah, M. (2019). Messages of “Arba'een Walking” as “Media”, International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding. Volume 6, Issue 6
Esmaeili Mahyari, M, Ghaffari, M & Nourmandi Pour, v.(2023) .Identifying the Dimensions of Pilgrims' Experience (The Case of Arba'een Pilgrims). International Journal of Tourism, Culture and Spirituality, 6(1)
Books
King, N., & Horrocks, C. (2010), Interviews in qualitative research, London: Sage.
Helnelt.Hubert, (2018), Handbook of participatory governance, Edward Elgar Publishing