گفتمان های اسلامی در ترکیه نوین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه امام صادق- دانشجوی دکتری

2 دانشگاه علامه طباطبایی- دانشیار

چکیده

مساله نوشتار حاضر شناسایی گفتمان های اسلامی در ترکیه نوین است؛ ترکیه ای که در ظاهر و پس از حاکمیت سکولاریسم ترکی نباید هویتی اسلامی در آن وجود داشته باشد ولی علیرغم آن، اسلام همچنان نقشی اساسی در تکوین هویت ترکی دارد. در همین راستا سؤال اصلی تحقیق این است که گفتمان‌های اسلامی در ترکیه نوین کدامند و چه مؤلفه‌هایی دارند؟ فرضیه این تحقیق نیز این است که برخلاف ظاهر، سه گفتمان عمده اسلامی در ترکیه وجود دارند که دال مرکزی همگی آنها، اسلام با متفرعات سکولاریسم و دموکراسی است. در این تحقیق از روش تحلیل گفتمان و اشاره به دال‌های اصلی و شناور استفاده‌شده است. یافته های تحقیق اشاره دارد که تفاوت سه گفتمان عمده اسلامی در ترکیه را می‌توان در دال‌های مرکزی آن‌ها یعنی نوع نگاهشان به اسلام مشاهده کرد؛ گفتمان اسلام اجتماعی گولنی بر اسلام غیرسیاسی به‌عنوان دال مرکزی خود تأکید می‌کند، در مقابل گفتمان اسلام سیاسی اربکانی تنها دال مرکزی خود را اسلام سیاسی دانسته و بر حضور همه‌جانبه دین در اجتماع تأکید دارد. البته گفتمان اسلام سیاسی لیبرال نیز بر اسلام سیاسی تأکید می‌نماید ولی حاضر به قبول حضور همه‌جانبه دین در اجتماع نیست. همچنین از میان این سه گفتمان، گفتمان اسلام سیاسی اربکانی به دلیل نداشتن انسجام در منظومه گفتمانی خود و تأکید هم‌زمان بر اسلام سیاسی همه‌جانبه و سکولاریسم درنهایت محبوبیت خود را ازدست‌ می دهد؛ درحالی‌که دو گفتمان دیگر با مفصل‌بندی صحیح  گفتمانی می‌توانند محبوبیت بالایی در ترکیه کسب نمایند.

کلیدواژه‌ها


  •  اربکان، نجم الدین(1395)،  نبرد من «مانیفست فکری نجم الدین اربکان »، ترجمه مهدی پیروزفر، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق
  •  ارس، بولنت و عمر، کاها (1381)، جنبش اسلا لیبرالی در ترکیه: اندیشه های فتح الله گولن ، ترجمه سید اسدالله اطهری، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 32 ، 59 - 82
  •  اطهری، سیداسدالله و پیروزفر، مهدی (1381)، وضعیت مطالعات ترکیه شناسی در دانشگاه های ایران؛ مطالعه موردی: دانشگاه های امام صادق، تهران، علامه طباطبایی و شهید بهشتی ، فصلنامه دانش سیاسی، شماره 22 ، 5- 52
  •  امام جمعه زاده، سیدجواد و رهبرقاضی، محمودرضا و مرندی، زهره، (1392)، تحول گفتمان هویت در ترکیه از کمالیسم به اسلا مگرایی با تأکید بر حزب عدالت و توسعه ، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات جهان اسلام، شماره اول، 45 - 72
  •  آگای،بگیم (1381)، شناخت: نسخه ای عملگرایانه برای جنبش اصلاح گرای اسلامی نگاهی گذرا به اندیشه های فتح الله گولن، ترجمه کامیار سعادتی، اخبار ادیان، شماره 23 ، 29 - 33
  •  احمدی طباطبایی، سیدمحمدرضا و پیروزفر، مهدی  (1386)، اسلام سیاسی مدرن در ترکیه، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق
  •  بهروزلک، غلامرضا (1385)، اسلام سیاسی و جهانی شدن ، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال نهم، شماره اول، 21 – 30
  • تاجیک، محمدرضا (1383)، گفتمان، پاد گفتمان و سیاست، تهران، موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی
  •  الحسینی، محمدصادق (1996)، زیارت اربکان لطهران: مواجهه جدیده مع واشنطن ، شوون الاوسط، العدد 55 ، 109 - 112
  • سلامتی، اعظم (1389)، سیاست خارجی اسلام گرایان ترکیه، تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول
  • صلاح شحاته، دینا (2014)، الاسلام السیاسی و مستقبل العلمانیه فی ترکیا ، السیاسه الدولیه، العدد 131 ، 153 –
  • کوشکی، محمدصادق و رنجبر، مصطفی (1395)، احزاب اسلام گرای ترکیه و سیاست منطقه ای ، تهران: انتشارات خرسندی
  • میراحمدی، منصور و رضائی پناه، امیر(1394)، گفتمان اسلام گرایی فرهنگی فتح الله گولن )اسلام به مثابه فرهنگ(، نشریه اطلاعات سیاسی-فرهنگی، شماره 302 ، 94 -
  • نوازنی، بهرام و اعتضاد السلطنه، نوژن و صالحی، معصومه (1394)، فتح الله گولن و جنبش اجتماعی-سیاسی وی در ترکیه ، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، شماره ده، 151 - 173
  • نورالدین، محمد (2003)، ترکیا ... الی این؟ حزب العداله و التنمیه )الاسلامی( فی السلطه ، المستقبل العربی، العدد 287 ، 12 - 27
  • نوروزی فیروز، رسول (1391)، اسلام ترکی تقابل با اسلام انقلابی: مروری بر اندیشه های فتح الله گولن ، رهیافت انقلاب اسلامی، سال ششم، شماره نوزده، 61 - 78
  • هرمان، راینر(1383)، روایت های متفاوت از اسلام سیاسی در ترکیه ترجمه محمدحسین خورشیدی، اخبار ادیان، شماره هفتم، 118
  • هنری، یدالله و آزرمی، علی (1392)، بررسی و تحلیل فرایند استقرار و انسجام یابی گفتمان انقلاب اسلامی بر اساس نظریه گفتمان لاکلا و موفه ، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره 8، 95 –
  • Atacan, F. (2005). Explaining religious politics at the crossroad: AKP-SP. Turkish Studies, 6(2), 187-199.
  • Danforth, N. (2008). "Ideology and pragmatism in Turkish foreign policy: From Atatürk to the AKP". Turkish Policy Quarterly, 7 (3), pp.83-95
  • Eligür, B. (2010). The mobilization of political Islam in Turkey. Cambridge University Press.
  • Erbakan, N. (2014). Davam.Milli Gazete Ankara Kitab Kulübü, Ankara
  • Erdogan, R (1995),Yuzyil Islam Asri Olacak, Beklenen Vakit, January 9
  • Fuller, G. E. (2003). The future of political Islam. In The Future of Political Islam (pp. 193-213). Palgrave Macmillan US.
  • Grinel, K (2009). "conservatism, democracy and decolonial option: Reading Fethullah Gulen as political thinker". Conference Muslim between Modernity and Tradition, Postdom.
  • Gulen،fethullah، «Sohbet Atmosferi»، f gulen، tarihsi http://www.fgulen.com/tr/TR/fethullah-gulen-butun- eserleri/1882-sohbat-atmosferi
  • İMİŞİKER, Z. Ç. (2002). The Changing Nature Of Islamism In Turkey: A Comparison Of ERBAKAN And ERDOĞAN (Doctoral dissertation, Bilkent University ANKARA).
  • Isgandarova, N (2014). "Fethullah Gulen s Thought and practices as an Attempt to Reconcile Islam with Secularism". Journal of philosophy and theology, 2 (2), pp.203-216
  • Islam Birligihayal değil, (1997), Yeni şafak, februrary 28
  • Jorgensen, M. W. & Phillips, L. J. (2002). Discourse analysis as theory and method. Sage. London
  • Keyman, E. F. (2007). Modernity, Secularism and Islam The Case of Turkey. Theory, culture & society, 24(2), 215-234.
  • Vaner, S. (2003). "Turkey and Europe: A Question of Otherness?, Global Dialogue, 5 (3/4), 100.
  • Laclau.E & M.ouffe.c (1985), Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical, Democratic Politics, London:Verso
  • MacDonald, D. B. (2012). "Imperial legacies and neo-Ottomanism: Eastern Europe and Turkey". Insight Turkey, 14 (4), pp.101-20.
  • Mardin, S. (2000). Turkish Islamic Exceptionalism Yesterday and Today. Journal of International Affairs, 54(1).
  • Powell dan garip aciklama, (2004), Cumhuriyet Daily, April 3,
  • Robins, P. (1997). Turkish foreign policy under Erbakan. Survival, 39(2), 82-100.
  • Vincent (2004), Eastern Promise, Finantial Times, Des 3
  • Yavuz, M.H (2003). Islamic Political Identity in Turkey, Oxford University Press
  • Akıncı, M & Şafak.G.N (2016). TÜRK İSLAM SİYASİŞÜNCESİ KONGRESİ, BİLDİRİLER KİTABI.