تبیین مفهوم و مؤلفه های استقلال فرهنگی در اندیشه ی سیاسی امام خمینی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

2 عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان

چکیده

اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) به عنوان بنیانگذار انقلاب از مفاهیم متعدد و پیچیده‌ای نظام یافته  که برای شناخت دقیق آن لازم است تمام این اجزاء مورد مداقه قرارگیرد. درمیان این مفاهیم استقلال فرهنگی نقشی برجسته دارد. برای درک این مفهوم لازم است جایگاه فرهنگ را دراندیشه ایشان مورد بررسی قرار داد و تأکید امام برمسأله استقلال را تحلیل نمود و رابطه این مفهوم را با استقلال فکری، سیاسی و اقتصادی روشن ساخت. نوشتار پیش رو کوشیده با استفاده از روش تحلیل محتوای اسکینر به این سوال پاسخ دهد که مفهوم استقلال فرهنگی دراندیشه امام چیست و از چه مولفه‌هایی برخوردار است؟ یافته‌های پژوهش نشان داد از نگاه امام فرهنگ مجموعه‌ای هویت‌ساز، مولد تربیت و تفکر‌پرور است و استقلال فرهنگی یعنی عدم وابستگی فکری و تربیتی به غیر. مولفه‌های این استقلال شامل استقلال فکری مبتنی بر هستی‌شناسی توحیدی، خودباوری و اعتماد به نفس ملی، تربیت اسلامی مبتنی بر هویت توحیدی و رویکرد تهاجمی فرهنگ توحیدی علیه فرهنگ الحادی می باشد که ضرورت دارد با نگاهی جهادی به تقابلی دائمی با نظام سلطه بپردازد. عنصر دیگر استقلال اقتصادی است و اگر نظام توحیدی به خودکفایی اقتصادی نرسیده باشد در تقابل با تمدن مادی غرب موفق به رسیدن به استقلال فرهنگی نخواهد شد.

کلیدواژه‌ها


  • الجراد، محمد خلف (1383). امام خمینی و چالش‌های جهانی سازی، ترجمه فرید فرنیا، گزیده مقالات همایش اندیشه امام خمینی (ره) در نگاه اندیشمندان جهان.
  • افتخاری، اصغر (1384). انقلاب اسلامی در سه جهت؛ شناسایی کانونهای بحران در دیدگاه امام خمینی، فصلنامه علوم اجتماعی شماره 26، صص 108-83
  • بهروزلک، غلامرضا (1387). جیمز تولی، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 28، صفحات 49-26
  • جعفری، علی اکبر؛ قربی، سیدمحمدجواد (1394). راهبردهای مقابله با سلطه فرهنگی استکبار در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، شماره 90، صفحات 92-69
  • سلحشوری، احمد (1393). فرهنگ آمریکایی و راه‌های مبارزه با آن از منظر امام خمینی (ره)، مطالعات ملی، شماره 60، صفحات 60-48
  • صمیم، رضا؛ محمدی، علیرضا (1395). بررسی رابطه معنادار سیاستگذاری فرهنگی، حفظ نظام سیاسی و امام خمینی برپایه نظریه لاکاتوش، پژوهش‌های سیاست اسلامی، شماره 10، صفحات 132-109
  • طاهری، هادی (1389). استقلال فرهنگی رهیافت مقابله با تهدیدات نرم، حصون، شماره 23، صفحات 60-51
  • علیزاده، سلمان (1393). ابعاد و مؤلفه‌های امنیت فرهنگ از منظر امام خمینی (ره)، پژوهش‌های حفاظتی و امنیتی، شماره 10 صفحات 122-90
  • فوزی، یحیی؛ حسن پور، صابر؛ علیزاده، قدسی (1394). تحلیل آماری و محتوایی سخنرانی‌های امام خمینی در سالهای 41 تا 68، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 43، صفحات 192-179
  • مرادپور، امیرحسین (1389). فرهنگ و ابزارهای سیاست خارجی دولت اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره)، فرهنگ پژوهش، شماره 6، صفحات 46-31
  • مرتضوی، سیدخدایار (1386). روش شناسی اسکینر، پژوهش نامه علوم سیاسی، سال سوم شماره اول، صفحات 79-57
  • مصطفوی، سیدمحسن (1389). تحول فرهنگی از دیدگاه امام خمینی (ره)، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 89، صفحات 57-39
  • مهدی‌پور، محمود (1384). قرآن و استقلال فرهنگی، فصلنامه فقه و اصول، شماره 72، صص 18-4
  • موسوی، سیدصدرالدین؛ قربی، سیدمحمدجواد (1392). روش‌های تحقق امنیت فرهنگی در منظومه فکری امام خمینی (ره)، پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، شماره 8، صفحات 60-29
  • نصراصفهانی، مهدی؛ نصراصفهانی، محسن (1394). مقایسه فرهنگ استعماری و فرهنگ استقلالی در اندیشه امام خمینی (ره)، پژوهش‌های سیاسی، شماره 14، صفحات 102-82
  • آشوری، داریوش (1389). تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران، انتشارات نشر نو
  • أزکیا، مصطفی (1382). روش‌های کاربردی تحقیق، تهران، انتشارات کیهان
  • اسکینر، کوئنتین (1380). ماکیاولی، ترجمه عزت اله فولادوند، چاپ چهارم. تهران، انتشارات آگه
  • اسمیت، فیلیپ (1387). درآمدی بر نظریه فرهنگی، تهران، مرکز تحقیقات و مطالعات فرهنگی
  • اشتراوس، لئو (1381). فلسفه سیاسی چیست؟، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
  • بیلینگتون، رازموند (1380). فرهنگ و جامعه، جامعه‌شناسی فرهنگ، ترجمه فریبا عزبدفتری. تهران، نشر قطره
  • جمعی از نویسندگان (1384). شخصیت و دیدگاههای حضرت امام خمینی (ره)، تهران، موسسه فرهنگی قدر ولایت
  • خمینی، روح الله (1373). ولایت فقیه، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام، چاپ نهم
  • خمینی، روح الله (1368-1279)، صحیفه نور، چاپ پنجم.
  • ساده، مهدی (1375). روش‌های تحقیق با تأکید بر جنبه‌های کاربردی، تهران، انتشارات بینا
  • سالاری، مریم، کاکائی، عباس (1392). اصولگرایی در اندیشه امام خمینی (ره)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
  • سرمد، زهره (1379). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران، انتشارات آگاه
  • فوزی، یحیی، حسن پور، صابر، علیزاده سیلاب، قدسی (1394). تحلیل آماری و محتوایی سخنرانی‌های امام خمینی در سال‌های 1341 تا 1368. مطالعات انقلاب اسلامی شماره 43، صص 179 تا 192
  • کریپن، دورف (1383). روش شناسی تحلیل محتوا، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی
  • معینی، جهانگیر (1374). نظریه و فرهنگ، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی
  • لورنس، باردن (1375). تحلیل محتوا، ترجمه ملیحه آشتیانی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی
  • هولستی، آل ج آر (1373). تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی، ترجمه نادر سالار زاده امیری، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی
  • وثوقی، منصور؛ نیک خلق، علی اکبر (1375). مبانی جامعه شناسی، تهران، انتشارات خردمند، چاپ دهم
  • احمدی، محمد مهدی (1386). توسعه فرهنگی از دیدگاه امام خمینی (ره)، سایت تبیان 
  • روستایی، مریم (1391). نظریات فرهنگی امام خمینی (ره)، سایت مدیر یار
  • سخنرانی مقام معظم رهبری 1/1/93 در حرم رضوی سایت رهبری 
  • فاضلی، نعمت اله (1372). مفهوم فرهنگ، سایت تبیان 
  • همایون، محمد هادی (1381). مفهوم فرهنگ در اندیشه امام خمینی (ره سایت گزاره نو
  • Skinner,Quentin(1988). Meaning and Understanding in the history of ideas Meaning and context, Edited by James Tully, New Jersy, Princeton University Press
  • Skinner, Quentin(1988). Social meaning and the explanation of social action, New Jersy, Princeton University Press