تحلیل گفتمانی استکبارستیزی در اندیشه آیت الله خامنه‌ای از منظر پساساختارگرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه علوم سیاسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد، ایران

چکیده

در نگرش پساساختارگرایانه، هویت های اجتماعی و سیاسی محصول گفتمان ها فرض می شوند در واقع هویت ها و خودفهمی ها، در مقابل غیریت ها یا دیگران شکل می گیرند بنابراین، خلق یک هویت بر تاسیس یک تفاوت دلالت دارد. در این چارچوب با تکیه بر مفهوم «غیرِسازنده»، شکل گیری یک هویت را مستلزم عمل تمایز می دانیم که غالبا به تقابل ختم می گردد. مقاله حاضر در پی بررسی این پرسش است که از منظر پساساختارگرایی، استکبارستیزی چه جایگاهی در اندیشه رهبر انقلاب دارد؟ و بر این فرض استوار است که گفتمان استکبارستیزی مدنظر آیت الله خامنه ای حول محور چهار دال هویت بخش، فراگیر، استمرار و استقلال آفرین مفصل بندی شده است که مبتنی بر تقابل با «غیر» به هویت و صورت‌بندی امت شکل می دهد. این پژوهش بر اساس روش گفتمان لاکلا و موف و با تکیه بر داده‌ها و درون مایه های رویکرد پساساختارگرایی سامان یافته است. بنا بر یافته های پژوهش، آمریکا در قالب شیطان بزرگ، نقطه هدف استکبارستیزی گفتمان انقلاب اسلامی می باشد که به عنوان «بیرونی سازنده» هویت اسلام سیاسی ایرانیان، نقش بازی می کند. از منظر مقام رهبری این مرزبندی مستمر با ریشه های مذهبی به تحکیم هویت انقلابی و دینی نظام اسلامی منجر می‌شود.

کلیدواژه‌ها


  1. 6- منابع

    6-1- منابع فارسی

    مقاله ­ها

    1. باباخانی، مجتبی (1390). استکبارستیزی و حمایت از مستضعفین در اندیشه امام خمینی و شهدای دانشجو، فصلنامه رهاورد سیاسی، سال هشتم، شماره 34، 131-160.
    2. بهروزی­لک­، غلام­رضا (1394). بررسی تحلیل­های نظری در مطالعات اسلام­گرایی، فصلنامه علوم سیاسی، سال هجدهم، شماره 71، 65-91.
    3. پورزکی، گیتی (1398). تحول در مواجهه گفتمانی در جمهوری اسلامی ایران مواجهه پساسیاسی، آنتاگونیستی، آگونیستیک، دو فصلنامه جامعه­شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره هفتم، شماره 2، 254-231.
    4. تاجیک، محمدرضا (1384). انسان مدرن و معمای هویت، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 1.
    5. تاجیک، محمدرضا (1386). روانکاوی و سیاست، پژوهش علوم سیاسی، شماره 4.
    6. جوینی­پور، سیما؛ پیروزفر، سهیلا (1397). گونه­شناسی استکبار و ماهیت آن در قرآن کریم، دوفصلنامه قرآن و حدیث، سال دوازدهم، شماره 23، ص 169-198.
    7. حسابی، احمدعلی؛ ایدر، نبی­اله (1397). بررسی تحول گفتمانی بین نیروهای سیاسی پس از انقلاب اسلامی ایران. فصلنامه علوم اجتماعی، سال دوازدهم، شماره چهارم.
    8. خیامی، عبدالکریم (1392). به سوی نظریه بیداری اسلامی تحلیل کیفی متن بیانات مقام معظم رهبری در اجلاس بین­المللی بیداری اسلامی. مطالعات انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره 33، 43-66.
    9. طباطبایی، کاظم؛ طاهری، سمیه (1394). کاربست گفتمان کاوی در تحلیل مفاهیم استضعاف و استکبار، مطالعات اسلامی علوم قران و حدیث، سال 47، شماره 2، 118-91.
    10. طباطبایی، سیدجعفر؛ جلالی نوبری، حسین (1397). علل و حوزه­های استکبارستیزی در گفتمان انقلاب اسلامی، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، شماره 10، تابستان. 51-37.
    11. عالم، عبدالرحمن؛ انصافی، مصطفی (1397). بازشناسی گذار ساختارگرایی به پساساختارگرایی، فصلنامه سیاست، دوره 48، شماره 1، 76-59.
    12. عباس تبار، رحمت (1399). تحلیل گفتمانی رویکرد واگرایی آیت الله خامنه­ای نسبت به نظام سلطه آمریکا، فصلنامه پژوهش­های انقلاب اسلامی، سال نهم، شماره 34، 100-117.
    13. عترت­دوست، محمد (1398). روش­شناسی فهم حدیث در فرایند سه­گانه تحلیل متن، تحلیل محتوا و تحلیل گفتمان. دوفصلنامه حدیث­پژوهی، سال یازدهم، شماره 21، 291-320.ن
    14. گوهری مقدم، ابوذر؛ کیانی، حامد (1397). نفوذ گفتمانی ایالات متحده آمریکا در جمهوری اسلامی ایران بر مبنای اندیشه­های مقام معظم رهبری. فصلنامه پژوهش­های انقلاب اسلامی، شماره 24، 115-97.
    15. مهدوی، اصغر، نادری، مهدی (1390). کاربرد قدرت نرم از ناحیه استکبار؛ رویکردی قرانی، دوفصلنامه علمی-پژوهشی دانش سیاسی، سال هفتم، شماره 2، 204-167.
    16. نادری، مهدی (1394). مبانی و مستندات سیاست استکبارستیزی در دیدگاه امام خمینی. فصلنامه علمی مطالعات بیداری اسلامی. دوره 4 شماره 8. 144-127.
    17. نصرت­پناه، محمدصادق؛ بخشی، مسعود (1399). استکبار ستیزی در اندیشه سیاسی امام خمینی: با تکیه بر مفهوم­شناسی استکبار در تفسیر المیزان، دوفصلنامه دانش سیاسی، سال شانزدهم، شماره 32، ص 671-696.

     

    کتاب­ها

    1. ازکیا، مصطفی، رشید احمدرش، کامبیز پارتازیان (1396). روش­های تحقیق کیفی از نظریه تا عمل، جلد دوم، انتشارات کیهان.
    2. امام خمینی، روح الله (1378). صحیفه امام، نرم­افزار آثار امام خمینی، تهران: موسسه نشر آثار امام خمینی.
    3. جوادی آملی، عبدالله (1388). روابط بین­الملل در اسلام، قم: اسرا.
    4. حاجی­زاده، علیرضا؛ دارینی، محمود (1386). استکبار جهانی و شیطان بزرگ از دیدگاه امام خمینی، دفتر سی­و­یکم تبیان، تهران: معاونت پژوهشی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    5. دانیالی، عارف (1393). میشل فوکو: زهد زیبایی­شناسانه به مثابه گفتمان ضد دیداری، تهران: تیسا.
    6. دهخدا، علی­اکبر (1377). لغت­نامه، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
    7. رجایی، فرهنگ (1395). مشکله هویت ایرانیان امروز، تهران: نشرنی.
    8. ساراپ، مادن (1382). راهنمایی مقدماتی بر پساساختارگرایی و پسامدرنیسم، ترجمه محمدرضا تاجیک، تهران: نشرنی.
    9. سلطانی، علی اصغر (1387)، قدرت، گفتمان و زبان، ساز و کارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشرنی.
    10. شهبازی­راد، محمدصادق (1392). تحلیل گفتمان رهبری انقلاب اسلامی. پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جامعه شناسی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
    11. علی­بابایی، غلامرضا (1382). فرهنگ سیاسی، تهران: آشیان.
    12. کاظمی، احمد (1393). دشمن­شناسی از دیدگاه مقام معظم رهبری، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم سیاسی، دانشگاه یزد.
    13. لاکلا، ارنستو و دیگران (1395). تحلیل گفتمان سیاسی، ترجمه امیر رضایی­پناه، تهران: نشر تیسا.
    14. محمدپور، احمد (1397)، ضد روش؛ زمینه­های فلسفی و رویه­های عملی در روش­شناسی کیفی، قم: لوگوس.
    15. محمدی، منوچهر (1377). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر دادگستر.
    16. منوچهری، عباس (1387). رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران: سمت.
    17. موسوی، امین (1392). بررسی اصول و راهبردهای دفاعی امام خمینی در مبارزه با استکبار، پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی،
    18. موفه، شانتال (1390). درباره امر سیاسی، ترجمه منصور انصاری، تهران: رخدادنو.
    19. نادری­فر، بهروز (1396). تحلیل ارزش­های استکبارستیزانه در ایدئولوژی انقلاب اسلامی، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته جامعه شناسی، دانشگاه آزاد تهران شرق.

    منابع اینترنتی

    خامنه­ای، سیدعلی، بیانات در سایت khamenei.ir.

     

    6-2- منابع لاتین

    Articles

    1. Mayring, Philipp (2000). Qualitative content Analysis Forum, Qualitative Social Research, Vol. 1, (No2), 1-10.
    2. Pandey, Anjali (2004). Constructing Otherness, Issues in Applied Linguistics, Vol. 14, (No2), 153-184.

     

    Books

    1. Jorgensen, Marianne & Philips, Louise (2002). Discourse Analysis as theory & method, London: Sage Publication.
    2. Laclau, E, (1995). New Reflection on the Revolution of our Time, London: Verso.
    3. Van Dijk, T.A. (2007). Ideology and Discourse: A Multidisciplinary Introduction, OnlinePublication:https://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/book/lookupid?key=olbp74712.