سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مطالعات منطقه ای دانشگاه علامه طباطبایی

2 استادیار روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

با وقوع بیداری اسلامی در سال 2011، اعتراضات مردمی در یمن با اعتراض به طرح‌های دولت آغاز شد و معترضین خواستار تغییر قانون اساسی، نرخ بیکاری، شرایط اقتصادی، فساد و اصلاحات در این کشور بودند. با به دست گرفتن رهبری این اعتراضات توسط جنبش انصارالله ، عربستان سعودی با درک از تهدید بودن قدرت گیری یک جنبش شیعی در کنار مرزهای خود، و تعبیر آن به مثابه نفوذ جمهوری اسلامی ایران، اقدام به آغاز جنگ علیه یمن کرد. در کنار عربستان، تحولات یمن برای رژیم صهیونیستی نیز حائز اهمیت است. چرا که از نگاه این رژیم، در صورت تسلط انصارالله بر تنگه باب المندب، جبهه مقاومت اسلامی بیش از گذشته تقویت شده و امنیت اسرائیل در مخاطره قرار خواهد گرفت. جمهوری اسلامی ایران نیز در راستای اهداف و اصول سیاست خارجی خود، اصلی‌ترین حامی و پشتیبان جنبش انصار الله یمن بوده است. علیرغم حمایت ایدئولوژیک ایران از شیعیان الحوثی، جمهوری اسلامی ایران دارای یک منطق راهبردی در حمایت از جنبش انصار الله یمن است.

کلیدواژه‌ها


  • 6-منابع

    6-1-منابع فارسی

    الف: مقاله ­ها

    • احمدی، حمید و افسانه خسروی (1394)، «کالبدشکافی تهاجم عربستان به یمن: ژئوپلیتیک، محیط بحران زای داخلی و سیاست بین‌الملل»، فصلنامه سیاست، مجلة دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دورة 46، شمارة 4، زمستان 1395، صفحات 838-817
    • احمدیان، حسن (1389)، «روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی»، فصلنامه سیاست، دوره 40، شماره 3، پاییز 1389، صفحه 1-19
    • امامزاده فرد، پرویز (1390)، « سیاست‌های اسراییل و عربستان سعودی در قبال یکدیگر در دهه‌های اخیر»، فصلنامه علوم سیاسی، پاییز 1390، شماره 16
    • پیری سارمانلو،منصوره و پروانه نژاداحمد(1394)، «بررسی اختلافات ارضی و مرزی عربستان و یمن» ، ماهنامه پژوهش ملل، دوره اول، شماره دوم
    • جهان‌بین فرزاد, پرتو فتح اله (1391)، «راهبرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال جنبش بیداری اسلامی اخیر»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، تابستان 1391, دوره 1, شماره 3، صص 143-117.
    • خسروی یکتا، عباس و دکتر گارینه کشیشیان سیرکی (1395)، تأثیر ساختارهای ذهنی و انگاره‌ای مقامات رسمی ایران و عربستان بر روابط دو کشور؛ با تأکید بر گفتمان‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (1392-1375)، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال نهم، شماره 65، صص 50-25.
    • درخشه جلال و علیرضا کوهکن (1389)، «نگاهی نو به دلایل حمایت امریکا از اسرائیل»، فصلنامه خط اول، رهیافت انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره 10، صص 130-91
    • دهموردی، سید محمد (1395)، «تاریخچه روابط ایران و عربستان سعودی از رضاشاه تاکنون «چرخه رقابت و تعارض»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج‌فارس
    • رسولی ثانی آبادی، الهام (1393)، «ماهیت اتحادها در خاورمیانه؟ قدرت یا هویت»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هفدهم، شماره سوم، شماره مسلسل 65
    • سورتچی، محمدرضا (1392)، «بررسی نقش جمهوری اسلامی ایران بر امنیت منطقه‌ای و فرا منطقه»، مجله: سیاست دفاعی; زمستان 1392 - شماره 85
    • سیمبر، رضا و علی اسماعیلی (1392)، «علل شکل‌گیری و تداوم اتحاد ایران 200-1979»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره دوم، شماره 2، تابستان 1392، صص 28-7
    • سیمبر، رضا و روح‌الله قاسمیان (1393)، «مؤلفه‌های اساسی محیط امنیتی ایران و سوریه»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، مقاله 6، دوره 3، شماره 9، تابستان 1393، صفحه 143-178
    • شجاع، مرتضی (1388)، «رقابت‌های منطقه‌ای ایران و عربستان و موازنه نیروها در خاورمیانه»، فصلنامه اطلاعات سیاسی-اقتصادی، مرداد و شهریور 1386, دوره 21, شماره 11-12 (پیاپی 239-240)
    • شفیعی، صادق، اصغر منتظرالقائم و محمدعلی چلونگر (1396)، «واکاوی روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در دهه نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران»، مجله پژوهش‌های تاریخی، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 33، 1396، صفحه 1-22
    • طاهایی، سید جواد (1382)، «پارادوکس عربستانی»، مجله راهبرد، ش 27، س 11، 231-191
    • قادری، ریحانه (1392)، «رویکرد ایران و عربستان در قبال فلسطین»، تهران، خرسندی
    • کوهکن، علیرضا و سعید تجری (1393)، «بحران سوریه و سیاست منطقه‌ای عربستان سعودی (2011 _ 2014)»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال سوم، شماره 105، پاییز 1393(شماره پیاپی 40).
    • محمودی، مرتضی، صارم شیراوند و میلاد ادیب سرشکی (1392)، «امنیت ملی اسرائیل و استراتژی تهدید نظامی علیه جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، دوره 7، شماره 27، پاییز 1393، صفحه 209-231
    • نیکو، حمید و مرتضی سویلمی (1396)، «جایگاه برنامه هسته‌ای ایران در دکترین امنیت ملی رژیم صهیونیستی»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، دوره 10، شماره 37، بهار 1396، صفحه 138-171

    ب: کتاب­ها

    • جعفری ولدانی، اصغر (1388)، «چالش‌ها و منازعات در خاورمیانه»، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی
    • دوئرتی، جیمز و رابرت فالتزگراف (1383)، «نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل»، تهران، نشر ققنوس
    • شیخ حسینی، مختار (1393)، «جنبش انصارالله یمن»، قم، مجمع جهانی اهل‌بیت علیهم‌السلام
    • صوفی، محمد (1396)، «باب المندب چرخش استراتژیک یمن»، تهران، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور
    • فاضلی نیا، نفیسه (1386)، «ژئوپلیتیک شیعه و نگرانی غرب از انقلاب اسلامی»، قم، شیعه شناسی
    • قاسمی، صالح (1395)، «آل سعیون»، تهران، نشر سلمان پاک
    • مشیرزاده، حمیرا (1394)، «تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل»، تهران: انتشارات سمت
    • نیک ضمیر، عباس و احسان الله حجتی (1382)، «امنیت و خلیج‌فارس»، تهران، انتشارات پرسمان
    • یمن (1390)، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح

    ج: منابع اینترنتی

    • رئوف، محمد معروف به مهدی زاده کابلی (1388)، «سرزمین اسرائیل؛ کشت و صنعت»، قابل‌دسترس در آدرس: http://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2009/08/blog-post_4570.html
    • سرلشکر باقری: سپاه پاسداران به ارتش مردمی یمن کمک مستشاری می‌کند، خبرگزاری اسپوتنیک فارسی، قابل‌دسترس در: https://ir.sputniknews.com
    • طزری، اسماعیل (1393)، (روابط رژیم صهیونیستی و اریتره)، قابل‌دسترس در آدرس: https://www.farsnews.ir/news/13930324001484
    • قحطانیان، دانشنامه مجازی فقه شیعه قابل‌دسترس در: https://fa.wikishia.net
    • مرکز اسناد انقلاب اسلامی (1394)، «14 سابقه دشمنی عربستان با ایران، از تلاش برای تغییر نام خلیج‌فارس تا جنگ نیابتی با ایران»
    • یمن، دانشنامه اسلامی قابل‌دسترس در:https://wiki.ahlolbait.com

    6-2- منابع لاتین

    A)Articles

    • Aziz, S. (2018). Political Role of Israel in the Middle East: History, Evolution and Contemporary Period. Journal of Current Affairs, 3(1),1-26.
    • Black, Ian (2013), Saudi Arabia expels thousands of Yemeni workers. The Guardian (April 2).
    • Koontz, Joshua (2015), “The Growing Threat of ISIS in Yemen”. Critical Threats (May 6).
    • Pollack, Kenneth M (2015) “U.S. policy toward the Middle East after the Iranian nuclear agreement”,Foreign Policy, Center for Middle East Policy, Brookings, Wednesday, August 5, 2015
    • Sulfaro, Valerie (1996), »The Role of Ideology and Political Sophistication in the Structure of Foreign policy Attitudes«, American politics Research, vol, 24.
    • Weir, Shelagh (2013), “Tribal Factors in War and Peace”, in Yemen: Challenges for the Future (International Conference: London Middle East Institute).
    • Whitaker, Brian (2015), “Yemen and Saudi Arabia: A historical Review of Relations”. Al-Bab (March 25).

     

    b)Books

    • Heikal, Mohamed (1992), Illusions of Triumph: An Arab View of the Gulf War. Harper Collins Publishers.
    • Walt, S (1987), The Orins of Alliance. Ithaca: Cornell University press
    • Waltz, Kenneth, Theory of International Politics, University of California, Berkley, 1979, p. 126