الگوی سیاستگذاری نمادهای اسلامی- ایرانی شهری (مبتنی بر دیدگاه نخبگان فرهنگی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری سیاستگذاری فرهنگی و کارشناس دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی

2 عضو هیأت علمی دانشکده فرهنگ و علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم (ع)

چکیده

نمادهای شهری حامل خاطرات مشترک مردم و مفاهیم فرهنگی و اجتماعی‌اند و منتقل‌کننده معانی ضمنی گسترده‌ای در ذهن مردم یک شهر هستند. معماری امروز ما به دلایل مختلف بر اساس فضای فرهنگی ما ساخته نمی‌شود. هر چقدر نمادهای شهری بر اساس معماری غربی ساخته شود، فرهنگ کشور را تحت تأثیر خود قرار داده و به همان میزان جامعه را از فرهنگ اسلامی و ایرانی دور می‌سازد. برای دست‌یابی به یک شهر دارای نمادهای مطلوب، لازم است الگویی متناسب با ویژگی‌های آن فرهنگ و ملهم از آموزه‌های دینی شکل گیرد.
داده‌های مورد نیاز در این تحقیق به روش مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای گردآوری شد. آنگاه مصاحبه با برخی از نخبگان و مسؤولین حوزه فرهنگ و نمادهای شهری در دستور کار قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل مضمون استفاده گردید.
در این مقاله تعداد 95 کد تفسیری، 15 مضمون سازمان‌یافته و در نهایت 5 مقوله فراگیر از متن مصاحبه‌ها استخراج گردید و ابعاد و مؤلفه‌های الگوی مورد نظر مشخص و روابط بین آنها تبیین گردید. مقوله‌های فراگیر این الگو عبارتند از: مبانی نمادسازی، تجربیات نمادسازی، کارکرد نمادها، تمدن‌سازی نماد و محیط‌شناسی نمادها. با استفاده از این الگو، سیاستگذاران فرهنگی امکان می‌یابند تا با بهره‌گیری از تجارب سایر کشورها و توجه به وضعیت فرهنگی و محیطی کشور به وضع سیاست فرهنگی در حوزه نمادهای شهری بپردازند. پیشنهاد می‌گردد سیاستگذاری فرهنگی با نگاه بر احیای نمادهای اسلامی- ایرانی شهری صورت گیرد و طراحی این نمادها از طریق بازتولید، بازسازی و احیای نمادهای گذشته در قالب‌های جدید به انجام رسد.

کلیدواژه‌ها


  • 6- منابع

    6-1- منابع فارسی

    مقاله‌ها

    • آیباغی، حمید، (1390)، بررسی نماد شهری تهران (برج آزادی) از منظر هویت، سومین همایش ملی عمران شهری، سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج.
    • بابایی، سحر و توکلی، غلامرضا؛ (1394). تدوین مدل فرآیندی سیاست‌گذاری در سازمان‌های دولتی، فصلنامه سیاست‌گذاری عمومی، شماره 3، صص 29-53.
    • بحرینی، سیدحسین و تاج‌بخش، گلناز؛ (1386). مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی و تحقق آن، نشریه هنرهای زیبا، شماره 6، تهران.
    • سیفیان، محمدکاظم، (1378). قالب و محتوا در معماری اسلامی، هنرهای زیبا، سال دوازدهم، شماره 1، صص 58-60.
    • کمالی، محسن و بمانیان، محمدرضا؛ (1393). بررسی جایگاه نمادها و نشانه‌ها در هویت شهری، همایش ملی معماری، عمران و محیط‌زیست شهری.
    • لطفی، صدیقه و محمدی، عبدالحمید؛ (1391). بررسی ارتباط نمادهای شهری با هویت شهر (مطالعه موردی: گنبد کاووس)، فصلنامه جغرافیا، سال دوم، شماره 2، صص 61-70.
    • همایون، محمدهادی و جعفری، نادر؛ (1387). درآمدی بر مفهوم و روش سیاست‌گذاری فرهنگی (درس‌هایی برای سیاست‌گذاران)، اندیشه مدیریت، سال دوم، شماره 2، صص 5-35.

    کتاب‌ها

    • آشوری، داریوش، (1380). تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران: آگه.
    • آنتونی گیدنز، (1387). جامعه‌شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
    • اشتریان، کیومرث، (1381). روش سیاست‌گذاری فرهنگی، تهران: کتاب آشنا.
    • بهزادفر، مصطفی، (1387). هویت شهر (نگاهی به هویت تهران تهران: مرکز مطالعات فرهنگی شهر.
    • پیروزمند، علیرضا، (1387). طبقه‌بندی موضوعات مهندسی فرهنگی، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
    • جو هچ، ماری، (1389). نظریه سازمان: مدرن، نمادین- تفسیری و پست‌مدرن، ترجمه حسن دانایی‌فرد، تهران: مهربان.
    • حبیبی، سید محسن، (1382). از شار تا شهر: تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن، دانشگاه تهران.
    • داورپناه، افشین، (1391). درآمدی بر مدیریت و کاربرد نمادها و نشانه‌ها در فضای شهری، تهران: دریافت.
    • ساروخانی، باقر، (1395). جامعه‌شناسی ارتباطات (اصول و مبانی)، تهران: اطلاعات.
    • سورین، ورنر و تانکارد، جیمز؛ (1386). نظریه‌های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران: دانشگاه تهران.
    • عاملی، سیدسعیدرضا، (1396). نمادهای هویتی شهر: پاریس، مادرید، استانبول و کیوتو، تهران: دانشگاه تهران.
    • فاضلی، نعمت‌ا... و قلیچ، مرتضی، (1392). نگرشی نو به سیاست فرهنگی: سیاست فرهنگی از دیدگاه مطالعات فرهنگی، تهران: تیسا.
    • فکوهی، ناصر، (1383). انسان‌شناسی شهری، تهران: نی.
    • لیندلف، تامس و برایان، تیلور؛ (1388). روش‌های تحقیق کیفی در علوم ارتباطات، عبدا... گیویان، تهران: همشهری.
    • محسنیان راد، مهدی، (1384). ایران در چهار کهکشان ارتباطی، تهران: سروش.
    • مهدوی‌نژاد، محمدجواد، (1394). نمادهای هویتی شهر تهران، تهران: هنر معماری قرن.
    • نجاتی حسینی، سیدمحمود و دیگران؛ (1379) مشارکت فرهنگی، تهران: آن.
    • نقشه مهندسی فرهنگی کشور، (1393). تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
    • نمادها و شهرها، (1392). سازمان زیباسازی شهر تهران، تهران: هنر معماری قرن.

     

    6-2- منابع لاتین

    Article

    • Braun, V & Clarke,V. ( 2006). Using Thematic Analysis in Psychology, Qualitative Research in Psychology. Vol 3. No.2, pp 77-101

    Books

    • Given, L.M. (Ed) (2008). The Sage Encyclopedia of Quantitative Research Methods. Vols. 1&2. California
    • Castells, Manuel (1991). The Informational City, Oxford, Blackwell