اثر زکات در توازن اجتماعی و ثروت جامعه با استفاده از مدل تصادفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام (نویسنده مسئول)

2 عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام

3 دانشجوی دکتری دانشگاه تهران

چکیده

این مقاله با اتخاذ نظریه امکان تعمیم اموال مشمول زکات، مدل تصادفی زکات را ارائه می‌دهد.  ابتدا افراد جامعه به دودسته زکات دهنده و زکات گیرنده تقسیم‌شده و معادلات تصادفی ثروت هر گروه محاسبه می‌شود. پس‌ ازآن با تشکیل توابع مرتبط نقش زکات در فاصله‌ی طبقاتی و درآمد جامعه بررسی‌شده است.طبق فروض درآمد و مصارف زکات و تغییرات ثروت افراد جامعه در یک دوره، همگی متغیر تصادفی هستند.  نتایج مدل حاکی از آن است که اگر در جامعه زکاتی پرداخته نشود و باز توزیعی در جامعه صورت نگیرد، برای ایجاد توازن بین طبقات باید مجموع رشد ثروت دو گروه به سمت صفر میل کند و میانگین رشد ثروت ثروتمندان در دوره‌های متوالی منفی و میانگین رشد ثروت فقرا مثبت باشد.اما در صورت پرداخت زکات؛ اگر اختلاف ثروت بین زکات دهنده و زکات گیرنده کم باشد، تحت شرایطی درنهایت زکات این پتانسیل را دارد که توازن ثروت بین طبقات جامعه برقرار کند، اما اگر اختلاف ثروت دو گروه خیلی زیاد باشد، بدون تغیر در رشد ثروت و یا ساختار درآمدی دو گروه، زکات در ایجاد توازن خیلی اثرگذار نیست. همچنین مشخص شد که ثروت جامعه تحت فروض مدل مستقل از زکات است.

کلیدواژه‌ها


  • اصغری، محمود  (1396)، نقش زکات در تولید ثروت در نگرش قرآن کریم، پژوهش های اجتماعی اسلامی، بهار ۱۳۹۶، شماره 112 ، صص 85 - 56 .
  • ایروانی، جواد (1388)، بازکاوی مفهوم و کاربرد واژه های زکات و صدقه در روایات، علوم حدیث، سال سیزدهم، شماره 2، صص 47 - 26 .
  • توسلی،محمداسماعیل(1394)، امکان سنجی فقهی احیای زکات پول های نقد رایج کنونی. پژوهش نامه مالیات، شماره 7، صص 48 - 27
  • پورکاظمی، محمدحسین، و همکاران (1394)، کاربرد ریاضیات در اقتصاد اسلامی؛ مزایا و محدودیت ها، مطالعات اقتصاد اسلامی، سال هشتم پاییز و زمستان 1394شماره 1 )پیاپی 15 (، صص 98 - 73 .
  • شعبانی،ا حمد و کاشیان، عبدالمحمد ( ۱۳۹۲)، زکات پول از منظر فقه فریقین و بررسی ظرفیت بالقوه آن در فقرزدایی (مطالعه سال های ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹ اقتصاد ایران)، دو فصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، سال ششم، شماره ۱ (پیاپی ۱)، پاییز و زمستان۱۳۹2، صص 65 - 34 .
  • شعبانی، احمد و عبدالمحمد، کاشیان ( ۱۳۹۲). زکات پول از منظر فقه فریقین و بررسی ظرفیت بالقوه آن در فقرزدایی (مطالعه سال های ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹ اقتصاد ایران)، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، سال ششم، شماره ۱ (پیاپی ۱۱)، پاییز و زمستان۱۳۹۲، صص 48 - 25 .
  • شعبانی، احمد و کاشیان، عبدالمحمد ( 1394 )، طراحی سازوکار ورود خمس به اقتصاد ایران و آثار بالقوه اقتصادی آن، دو فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات اقتصاد اسلامی،سال هشتم، شماره دوم، بهار و تابستان 1395 ، صص 74 - 39 .
  • عاقلی، لطفعلی (1391)، سنجش ظرفیت پرداخت مالیات های اسلامی در استان های کشور، پژوهش نامه مالیات، پیاپی 64 ، صص 91 - 61
  • عسکری، محمدمهدی و عبدالمحمد، کاشیان (1389). آزمون بسندگی زکات و خمس در تأمین حداقل معیشت خانوارهای نیازمند در اقتصاد ایران طی سال های ۱۳۸۰ تا۱۳۸7 ، معرفت اقتصادی، سال دوم، شماره اول، صص ۵- ۳۶
  • کیاء الحسینی، سید ضیاء ( ۱۳۸۲)، برآورد زکات در ایران و جایگاه آن در رفع نیازهای ضروری، نامه مفید، قم، صص 117 - 95
  • کیاء الحسینی، سید ضیاء الدین ( ۱۳۸۷). نقش زکات فطره در فقرزدایی مطالعه موردی ایران ۱۳۸۰- ۱۳۷۰، اتحاد اسلامی، شماره ۳۱، صص 45 - 34
  • کیاء الحسینی، سید ضیاء الدین (1380)، برآورد خمس ارباح مکاسب به عنوان یکی از منابع مالی اسلامی تأمین اجتماعی، فصل نامه تأمین اجتماعی، ش ۹، ص ۲۵۸- ۲۱۳.
  • اسماعیل پوردره، مهدی، الگوی مناسب مؤسسات مالی زکات در حضوری اسلامی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده معارف سلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع)، 1387 .
  • قرآن کریم 
  • حرّعاملی، محمد بن حسن ( 1409 ق )، وسایل الشیعه، قم: موسسه آل البیت (ع).
  • عسکری، محمدمهدی ( ۱۳۸۵)  تحلیل نظری زکات. تهران، دانشگاه امام صادق (ع).
  • طباطبایی، سید محمدحسین ( 1374 ). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی . پنجم. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه ی مدرسین حوزه علمیه قم .

ابن بابویه، محمد ب نعلی (شیخ صدوق 1413 ق)، من لا یحضره الفقیه، قم دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

  • Kahf, Monzer (1998), Zakah and Obligatiry Expenditures in Islamic in: Lessons In Islamic Economics, Islamic Research and Training Iostitution (IRTI), Islamic Development Bank (IDB), Jeddah: 1418 H/1998 G
  • Hassan, Kabir, (2010). An integrated poverty alleviation model combining Zakat, Awqaf and microfinance, Seventh International Conference – The Tawhidi Epistemology: Zakat and Waqf Economy, Bangi
  • Iqbal, Munawar (1985), Zakah, Moderation, and Aggregate Consumption in an Islamic Economy, Journal of Research in Islamic Economics, Jeddah, Vol. 3, No. 1, Summer, pp.45-61.
  • Belgacem, F.B.M. (2001) Diffusion and Drift Models for Population Dispersal from Stochastics and Continuum Views. Int. Journal of Applied Mathematics (IJAM), pp 85-106
  • Belgacem, FB.M. (2010), Modeling the stochastic dynamics of Zakaat: MATHEMATICS IN ENGINEERING, SCIENCE AND AEROSPACE, Vol. 1, No. 1, pp. 91-103.
  • Suprayitno, E., Abdul Kader, R., & Harun, A. (2013). The Impact of Zakat on Aggregate Consumption in Malaysia, Journal of Islamic Economics, Banking and Finance, Vol. 9, No. 1, pp.39-62.