طراحی اسناد خزانه اسلامی متناسب با سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی در ایران

نوع مقاله : مطالعات راهبردی بسیج

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور تهران

2 دانشیار اقتصاد دانشگاه پیام نور

3 دانشیار اقتصاد دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

بازار اسناد خزانه اسلامی یکی از موارد مطرح و تأثیرگذار در بازار بدهی که بخشی از بازارهای مالی است، می‌باشد و از این طریق از عوامل قابل توجه تأثیرگذار بر اجرای اقتصاد مقاومتی در ایران می‌باشد. بنابراین به دلیل اهمیت بازار اسناد خزانه اسلامی در تطبیق با اقتصاد مقاومتی و اثرگذاری بر اقتصاد ایران، در این تحقیق با استفاده از روش کتابخانه‌ای، ابتدا اصول اقتصاد مقاومتی مرتبط با اسناد خزانه اسلامی استخراج و سپس این اصول توسط کارشناسان با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP)، بررسی و رتبه‌بندی شده است. در ادامه انواع اصلی اسناد خزانه اسلامی با هر یک از اصول اقتصاد مقاومتی تطبیق داده شده و در نهایت، با استفاده از اصول مربوطه اسناد خزانه منطبق با اقتصاد مقاومتی طراحی شده است. با استخراج هفت اصل اقتصاد مقاومتی در ارتباط با اسناد خزانه اسلامی، نتایج تحقیق نشان می‌دهد که اولا اسناد خزانه اسلامی رایج، به جز اسناد خزانه سرمایه‌گذاری (مطابقت در 4 مورد) در اکثر موارد با اصول اقتصاد مقاومتی همخوانی ندارند. ثانیا، طراحی اسناد خزانه بر دو محور «تعدیل با تورم» و «قیمت‌گذاری توسط بازار (مناقصه)» بجزدر موارد بازار ثانویه اسناد خزانه اسلامی و اسناد خزانه هموارسازی بودجه، این اسناد را با اصول اقتصاد مقاومتی هم‌جهت می‌کند.

کلیدواژه‌ها


  • .1 اسدی، علی (1393)، نظام اقتصاد اسلامی الگویی کامل برای اقتصاد مقاومتی، فصلنامه سیاست های راهبردی و کلان، سال دوم، شماره پنجم، بهار، صص 29 - 39 .
  • اکرمی، رحمت اله، علی فعال قیومی و محمدحسین قدیریان آرانی (1396)، تبیین نقش حسابداری بخش عمومی در تحقق اقتصاد مقاومتی، فصلنامه سیاست های مالی و اقتصادی، سال پنجم، شماره 17 ، بهار، صص 73 - 96 .
  • امیری طهرانی زاده، محمدرضا (1394)، مبانی سیستمی اقتصاد مقاومتی، دوفصلنامه علمی-پژوهشی جستارهای اقتصادی ایران، سال 12 ، شماره 23، بهار و تابستان، صص 33 - 51 .
  • انصاری، عبداله(1395)، پیاده سازی اقتصاد مقاومتی در آموزش وپرورش؛ برنامه اقدام، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، سال نوزدهم، شماره 70 ، بهار.
  • جورکش، نسرین، احمدرضا شکرچی زاده و محمد نادری(1396)، بررسی تأثیر چابکی سازمانی و عملکرد سازمان با رویکرد اقتصاد مقاومتی، اولین همایش مدیریت با رویکرد اقتصاد مقاومتی، دانشگاه آزاد اسلامی آباده، اردیبهشت ماه.
  • حسین پور، داوود، بهروز رضایی منش و حمیدرضا محمدی سیاه بومی(1395)، راﺑطﻪ مدیریت جهادی و استراتژی های اقتصاد مقاومتی، فصلنامه پژوهش ها و سیاست های اقتصادی، سال بیست و چهارم، شماره 79 ، پاییز، صص 99 - 122 .
  • خادم الحسینی نیا اردکانی و عباس موسرویان ( 1391)، مهندسی مالی اسناد خزانه اسلامی، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال دوازدهم، شماره 45 ، بهار.
  • خالقیان میمند، علی، محمد واعظ برزانی، محمدرضا حیدری و مهدی طغیانی(1395)، سیاستهای مالی تحت راهبرد اقتصاد مقاومتی، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال هفتم، شماره 66 ، تابستان.
  • داوودی، پرویز و فاطمه سادات جعفریه (1393)، نگرشی نهادی بر ساختارسازی قدرت در عرصه ی داخلی برای نیل به اقتصاد مقاومتی، فصلنامه علمی پژوهشی برنامه ریزی و بودجه، سال نوزدهم، شماره 3، فصل پاییز.
  • دیرباز، عسگر(1380)، عدالت اقتصادی در کلام و سیره علی)علیه السلام)، مجله حوزه و دانشگاه، شماره ٢٧.
  • زاهدی وفا، محمدهادی، حسینعلی سعدی و امیرمحمد رحیمی (1396)، تطبیق سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی با مبانی فقهی مصرف انفال(مورد مطالعه خوراک گاز پتروشیمی)، دوفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعاتا قتصادا سلامی، سال دهم،شماره 1 (پیاپی 19)، پاییز و زمستان، صص 161 – 188
  • زیرک، معصومه(1394)، آسیب شناسی مخاطره پذیری اقتصاد ایران بر مبنای سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، مجله اقتصادی، شماره های 9 و 10 ، آذر و دی 1394 ،صص 47 - 76 .
  • سالم، علی اصغر و یوسف نادمی (1396)، مالیات ها و توزیع درآمد در ایران: رویکرد رگرسیون آستانه ای، پژوهش نامه مالیات، شماره 34 ( مسلسل 82 )، تابستان.
  • سیفلو، سجاد (1393)، مفهوم شناسی اقتصاد مقاومتی، مجله معرفت اقتصاد اسلامی، سال پنجم، شماره اول، پیاپی نهم، پاییز و زمستان.
  • شقاقی شهری، وحید (1396)، نقش اقتصاد دانش بنیان در همکاری تجاری کشورهای اسلامی، دوفصلنامه علمی-پژوهشی جستارهای  اقتصادی ایران، س 14 ، شماره 28 ، پاییز و زمستان 1396 ، صص 9- 31 .
  • عیوضلو، حسین (1375)، توزیع کارکردی (1)، نظریه ای در روش اسلامی توزیع درآمد بین عوامل تولید، مجله پژوهشی دانشگاه امام صادق علیه السلام، شماره ٣.
  • فراهانی، سعید (1377)، تنزیل مجدد و اوراق قرضه، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام (فارسى)، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام ، ج 15 .
  • قضاوی، حسین و حسین بازمحمدی، عملیات بازار باز در چارچوب بانکداری بدون ربا مطالعه موردی: اسناد خزانه اسلامی، پژوهشکده پولی و بان یک بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، زمستان 1389 .
  • قلیچ، وهاب (1394)، نقش اوراق بهادار اسلامی در تامین کسری بودجه دولتی، پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
  • کرمی، هومن و سعید بیات (1396)، تحلیل آماری و آسیب شناسی بازار اسناد خزانه اسلامی، فصلنامه روند، سال بیست و چهارم، شماره 77 ، بهار، صص 115 - 146 .
  • محسنی زنوزی، جمالا لدین وب هزاد صاد قوند (1396)، تأثیر شاخص های منتخب اقتصاد مقاومتی بر رشد اقتصادی ایران، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال هفدهم، شماره 68 ، پاییز.
  • محمدی سیاهبومی، حمیدرضا، فرخنده صالحی و عقیل قربانی پاجی ( 1396)،تحقق اقتصاد مقاومتی با استفاده از راهبرد مدیریت جهادی (مورد مطالعه: سازمان تأمین اجتماعی استان اصفهان)، فصلنامه پژوهش ها و سیاست های اقتصادی، شماره 83 ، سال بیست و پنجم، پاییز، صص 85 - 113 .
  • موسوی، سید سعید (1396)، آسیب شناسی عملکرد اسناد خزانه اسلامی، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی. 3/ 7/ 1396 .
  • موسویان، سید عباس و حسن بهاری (1392)، مدل قیمت گذاری بازار کالاها و خدمات در اقتصاد مقاومتی، فصلنامه علمی-ترویجی اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره چهارم و پنجم، پاییز و زمستان، صص 79 - 122 .
  • موسویان، عباس، محمدنقی نظرپور و ایوب خزائی (1390)، امکان سنجی فقهی طراحی اسناد خزانه اسلامی در بازارهای مالی اسلامی، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال دهم، شماره 40 .
  • مهدی، محمد، عباس مهدی و غلامعلی مرادی (1393)، بررسی نقش بازار سرمایه در توسعه اقتصاد مقاومتی، اولین کنفرانس بین المللی اقتصاد، مدیریت، حسابداری و علوم اجتماعی.
  • میلانی، جمیل (1394)، اقتصاد مقاومتی و خودباوری ملی، فرصت و چالش های تحقق آن، مجله اقتصادی، شماره های 7 و 8، مهر و آبان، صص 5- 22 .
  • نظرپور، محمدنقی، روح اله عبادی و فاطمه بن یجمالی (1396)، آثار اجرای سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی بر بازار سرمایه به روش AHP ، دوفصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات مالی اسلامی، سال هفتم، شماره اول(پیاپی 13 )، پاییز و زمستان، صص 57 - 90 .
  • جواهری، حسن محمد تقی( 1405 ه.ق)، الربا فقهیا و اقتصادیا ، جلد اول، قم: انتشارات جواهری، چاپ اول.
  • رستمی، محمد زمان (1384)، بررسی نظری تئوری های مزد-بهره وری نیروی انسانی از منظر اسلام، رساله دوره دکترای علوم اقتصادی(گرایش اقتصاد توسعه)، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
  • صدر، محمد باقر (1357)، اقتصاد ما یا بررسی هایی درباره مکتب اقتصادی اسلام، جلد دوم، ترجمه ع. اسپهبدی، تهران: انتشارات اسلامی، چاپ دوم.
  • صدرایی، محمد و فرزاد میدانی (1390)، دوره آمادگی هجدهمین آزمون گواهینامه های حرف های بازار سرمایه، کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار، پاییز.
  • عیوضلو، حسین (1384)، عدالت و کارایی در تطبیق با نظام اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق علیه السلام، چاپ اول.
  • مطهری، مرتضی (1386)، نظری به نظام اقتصادی اسلام، تهران:ا نتشارات صدرا، چاپ اول
  • مطهری، مرتضی (1378)، مساله ربا به ضمیمه بیمه، تهران: انتشارات صدرا، چاپ دهم،.1378
  • مطهری، مرتضی( 1403 ه.ق)، بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، انتشارات حکمت، چاپ اول.
  • نجفی علمی، محمد مهدی (1390)، تحلیل مبانی اسلامی الگوی تولید مشارکتی و اثر آن در حل رکود تورمی اقتصاد ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده اقتصاد.