شأن نظارتی مجلس شورای اسلامی در اندیشه امام خمینی(رحمه‌الله)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)

2 دانشجوی دکتری دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

بررسی کارکردهای مجلس به‌عنوان یکی از ارکان نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران از مهمتری موضوعاتی است که در منظومه فکری امام خمینی، نقش و جایگاه ویژه ای دارد. این مقاله در صدد است به این پرسش پاسخ دهد که «در میان کارکردهای مختلف مجلس شورای اسلامی، کارکرد نظارتی آن چه جایگاهی دارد؟» برای پاسخ به این پرسش، از روش تحلیل محتوای مضمونی استفاده شده است که بر اساس چارچوب مفهومی نظارت و کارکردگرایی و با رجوع به منابع کتابخانه‌ای که در مجموعه صحیفه امام به‌عنوان مرجع رسمی بیانات ایشان گردآوری شده مورد تحقیق قرار گرفته است. از این رو پس از استخراج مفاهیم مرتبط با موضوع، کارکرد های مجلس شورای اسلامی از منظر ایشان دسته‌بندی و ذیل دو محور تقنین و نظارت تعریف شده است. با این کار اهمیت هر یک از این کارکرد ها مشخص و جایگاه نظارت مجلس در شئون مختلف احراز می‌شود. در نهایت ثمره پژوهش نشان می‌دهد برخلاف تصورات رایج که تقنین را کارکرد اصلی مجلس شورای اسلامی می‌داند و عملکرد این نهاد نیز در ادوار مختلف بیان‌گر تمرکز بر همین شأن است، بنیان‌گذار انقلاب اسلامی ایران تأکید ویژه‌ای بر نظارت مجلس بر امور کشور داشته و این شأن را کارکرد اصلی مجلس شورای اسلامی می‌داند

کلیدواژه‌ها


  • ابن منظور، محمد بن مکرم ) 1405 ق(. لسان العرب، قم، ادب حوزه، جلد 2
  • اخوان کاظمی،ب هرام (1391)، نظارت درنظام اسلامی،تهران،پژوهش گاه فرهنگ وا ندیشه ا سلامی
  • اسکید مور، ویلیام (1385)، تفکر نظری در جامع هشناسی، ترجمه جمعی از مترجمان، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
  • ایزدهی، سیدسجاد (1390)، فقه سیاسی امام خمینی، تهران، چاپ و نشر عروج
  • باقری خوزانی، محمدحسین (1354)، در اندیشه سیاسی امام خمینی )ره(، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
  • باهنر، ناصر ، محمدرضا روحانی (1389)، فلسفه و هنجارهای کارکردی رسانه های جمعی در اندیشه امام خمینی، پژوهشنامه متین، ش 46
  • توسلی، غلام عباس (1375)، نظریه های جامعه شناسی، تهران، سمت 
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1368)، ترمینولوژی حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش، چ ۱۱
  • جلالی، کاظم (1382)، بررسی کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران مطالعه موردی مجلس شورای اسلامی، تهران، دانشگاه امام صادق علیه السلام 
  • جوادی عاملی، عبدالله (1378)، ولایت فقیه ولایت فقاهت و عدالت، قم، اسراء
  • خمینی، روح الله(1378)، تهران، امام، مجلس و انتخابات، معاونت سیاسی نمایندگی ولی فقیه در نزسا
  • دری نجف آبادی، قربان علی (1372)، نظارت و مجلس شورای ا سلامی ، مجلس و راهبرد، ش 1.
  • دهخدا، عل یاکبر (1373)، لغت نامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
  • رمضان پور نرگسی، محمود (1378)، مبانی نظارت و بازرسی، تهران، پلک
  • ریتزر، جورج (1382)، نظریه های جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی،تهران، علمی، چاپ هفتم
  • سرمد، زهره (1379)، رو شهای تحقیق در علوم رفتاری، تهران: آگاه
  • سیدامامی، کاووس(1391)، پژوهش در علوم سیاسی، تهران، دانشگاها مام صادق علیه السلام
  • طاهری، ابوالقاسم (1380)، روش تحقیق در علوم سیاسی، تهران، قومس 
  • عمید زنجانی، عباسعلی (1377)، فقه سیاسی، تهران، امیرکبیر، چاپ سوم، ج 1
  • عمید زنجانی، عباسعلی (1389)، نظارت  بر اعمال حکومت و عدالت اداری،تهران، دانشگاه تهران
  • فرکیش، هانه (1389)، راهکارهای قوه مقننه جهت نظارت بر قوه مجریه ، تحقیقات حقوقی آزاد، ش 9.
  • فولادی، محمد (1391)، چیستی رسانه با تأکید بر رسانه دینی، معرفت فلسفی، ش 36
  • کاتوزیان، ناصر (1377)، مبانی حقوق عمومی، تهران، دادگستر
  • کریپندورف، کلوس (1378)، تحلیل محتوا مبانی روش شناسی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران، انتشارات روش
  • گیدنز، آنتونی (1378)، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران،نی، چاپ بیست ودو
  • لک زایی، شریف (1379)، آزادی مطبوعات از منظر امام خمینی، حضور، ش 34
  • مصباح یزدی، محمدتقی(1369)، حکومت اسلامی و ولایت فقیه، تهران، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی 
  • موسوی خمینی، رو ح الله (1383)، صحیفه امام )مجموعه 21 جلدی(. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی)
  • نژاد خلیلی، سمیه زمانی(1392)، نظارت پارلمان بر قوه مجریه (1)، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، گزارش 13404
  • خمینی، رو ح الله (1379)، صحیفه نور: مجموعه رهنمودهای حضرت امام خمینی، تهران، طبع و نشر