دلالت‌های حماسه‌ی حسینی در رشد سرمایه‌ی انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مدیریت دانشگاه امام صادق (ع)

2 عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)

3 عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

سرمایه‌ی انسانی اصطلاحی است که در دهه‌های اخیر از اقتصاد وارد ادبیات مدیریت شده اشاره به افرادی دارد که دارایی‌هایشان (شامل دانش، مهارت و تخصص) برای سازمان در حکم سرمایه‌ است. مسئله‌ی اصلی پژوهش پیش رو، شناخت مسیر اصلی فرآیند رشد سرمایه‌ی انسانی با توجه به آموزه‌های دینی و سیره‌ی اهل‌بیت علیهم‌السلام است که بر همین اساس، این پژوهش به دنبال تبیین دلالت‌های حماسه‌ی حسینی در رشد سرمایه‌ی انسانی بوده و در پی آن است که اصول متناسب با سازمان را از دل این برهه از تاریخ با استفاده از روش‌شناسی تحلیل مضمون استنباط نماید. درنتیجه‌ی فرآیند تحلیل مضمون انجام‌گرفته در این پژوهش، 531 مضمون پایه، 80 مضمون سازمان دهنده و 10 مضمون فراگیر استخراج شده است که نهضت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام را به‌مثابه یک نهضت رشد برای سرمایه‌های انسانی (به‌طور خاص) و بشریت (به‌صورت عام) تحلیل و دلالت‌های این حماسه را بر رشد سرمایه‌ی انسانی نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن مجید.
  2. نهج‌البلاغه.
  3. ابوداود، سلیمان. (بی‌تا). سنن أبی داود. چاپ اول، حمص: دارالحدیث.
  4. الجرف، محمد سعدو. (ویرایشگر) (2002 م). تنمیة الموارد البشریة لسکان العالم الإسلامی من منظور إسلامی. ارائه شده در ندوة حول قضایا السکان فی مفهوم الإسلام.
  5. خوارزمی، موفق بن احمد. (1367 ق). مقتل الحسین. تحقیق: محمد سماوی، نجف: مطبعة الزهراء.
  6. دوابة، اشرف محمد. (2007 م). التنمیة البشریة من منظور اسلامی. بحث مقدم الی الملتقی الدولی حول واقع التنمیة البشریة فی اقتصادیات البلدان الاسلامیة.
  7. الطبری، ابوجعفر محمدبن‌جریر. (2001 م). جامع البیان عن تأویل آی القرآن. تعلیق: محمود محمد شاکر، چاپ اول، بیروت: دار إحیا التراث العربی.
  8. ـــــــــــــــــــــــــــــــ. (1352 ش). تاریخ طبری (تاریخ الرسل و الملوک). ج 5، تهران: اساطیر.
  9. الغندور، سماح طه أحمد. (2011). التنمیة البشریة فی السنة النبویة: دراسة موضوعیة. الجامعة الاسلامیة.
  10. مجمع الفقه الإسلامی (منظمة المؤتمر الإسلامی). (بی‌تا). تنمیة الموارد البشریة فی العالم الإسلامی.
  11. مجمع اللغة العربیه. (1363). معجم الفاظ القرآن الکریم. چاپ دوم، ج 1، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
  12. مفید، ابوعبدالله محمدبن‌محمد. (1413 ق). الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد. تحقیق: مؤسسة آل البیت، قم: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید.
  13. نوری، میرزا حسین. (1408 ق). مستدرک الوسایل. چاپ 2، ج 11، قم: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث.
  14. یزدی حائری، علی‌بن‌زین‌العابدین. (1422 ق). الزام الناصب فی اثبات حجة الغائب. بیروت: مؤسسة‌الاعلمی.
  15. ابن بابویه، محمدبن‌علی. (1384 ش). خصال. ترجمه: صادق حسن زاده، چاپ اول، تهران: ارمغان طوبی.
  16. ابن قولویه، ابوالقاسم جعفربن‌محمد. (1418 ق). کامل الزیارات. ترجمه: محمدجواد ذهنی تهرانی (1377 ش)، تهران: پیام حق.
  17. اسحاقی، سیدحسین. (1387 ش). جام عبرت: بررسی عملکرد عوام و خواص در حادثه عاشورا باتکیه بر بیانات مقام معظم رهبری (مدظله العالی). قم: موسسه بوستان کتاب.
  18. بیات، عبدالرسول؛ و همکاران. (1386 ش). فرهنگ واژه‌ها. تهران: اندیشه و فرهنگ دینی.
  19. پیشوایی، مهدی؛ و جمعی از نویسندگان. (1395). تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهدا. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  20. جمعی از نویسندگان. (1383 ش). زمینه‌های قیام امام حسین علیه‌السلام. قم: زمزم هدایت.
  21. دهخدا، علی‌اکبر. (1373 ش). لغت‌نامه. مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران: چاپ اول.
  22. ذهنی تهرانی، سید محمدجواد. (1379 ش). مقتل از مدینه تا مدینه. تهران: پیام حق.
  23. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد. (1381 ش). المفردات فی غریب القرآن. ترجمه: حسن خداپرست، قم: دفتر نشر نوید اسلام.
  24. سید بن طاووس، علی‌بن‌موسی. (1391 ش). الملهوف علی قتلی الطفوف. ترجمه: علیرضا رجالی تهرانی، قم: بلوغ.
  25. طباطبایی، سید محمدحسین. (1374 ش). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  26. علوی، سید علی‌اصغر. (1393 ش). مبانی مدیریت عاشورایی. تهران: انتشارات سدید.
  27. متوسلی، محمود. (1370 ش). سرمایه گذاری در نیروی انسانی و توسعه اقتصادی. تهران: مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی.
  28. محمدی ری‌شهری، محمد؛ و دیگران. (1388 ش). دانشنامه امام حسین علیه‌السلام. ترجمه: عبدالهادی مسعودی، ج 6، قم: دارالحدیث.
  29. مطهری، مرتضی. (1394 ش). مجموعه‌آثار استاد شهید مطهری (سیری در سیره نبوی). تهران: صدرا.
  30. ــــــــــــــــ (1394 ش). مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی (دوره شش جلدی). تهران: صدرا.
  31. مؤیدی، علی. (1377 ش). فرهنگ جامع سخنان امام حسین علیه‌السلام (ترجمه کتاب موسوعه کلمات الامام الحسین علیه السلام). قم: معروف.
  32. نظری مفرد، علی. (1388 ش). قصه کربلا به ضمیمه قصه انتقام. قم: سرور.
  33. نقی‌پورفر، ولی‌الله. (1383 ش). مجموعه مباحثی از مدیریت در اسلام. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات مدیریت اسلامی.
  34. هاربیسون، فردریک. (1370 ش). برنامه‌ریزی آموزشی و توسعه منابع انسانی. ترجمه: محمد یمنی دوزی سرخابی، تهران: علمی و فرهنگی.
  35. واثق غزنوی، قادرعلی. (1393 ش). بررسی اصول حاکم بر سازماندهی از منظر قرآن کریم. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  36. الاحمد، سهیل محمد طاهر. (2012). تنمیة الموارد البشریة من منظور اسلامی. مجلة جامعة الاقصی.، سال شانزدهم، شماره 1: 145–
  37. حارب، سعید عبدالله. (2010 م). أسس تنمیة الموارد البشریة من منظور إسلامی. مجلة الوعی الإسلامی، شماره 532.
  38. سرحان، ابوطاهر و حمودی، ابراهیم طه. (2012 م). اسس تنمیة الموارد البشریة فی السنة النبویة. مجله البحوث و الدراسات الاسلامیه، شماره 29: 43–
  39. احمدی، محمدرضا. (1387 ش). تبیین شاخص‌های بعد سیاسی توسعه انسانی از دیدگاه اسلام (با تأکید بر قرآن کریم). حکومت اسلامی.، سال اول، شماره 13: 99–
  40. آقا نظری، حسن. (1386 ش). توسعه سرمایه انسانی بر اساس آموزه‌های اسلام و تأثیر آن بر توسعه انسانی. فصل‌نامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال هفتم، شماره 26: 55-69.
  41. اکبری، صاحبعلی. (1388 م). تأملی در معنای «رشد» در قصص قرآن کریم. مجله مطالعات اسلامی: علوم قرآن و حدیث، سال چهل و یکم، شماره پیاپی 3/88: 9-36.
  42. بیات، عبدالرسول. (1388 ش). واژه‌شناسی اومانیسم. رواق اندیشه، ش 26: 123-142.
  43. توکلی، محمدجواد. (1390 ش). روش‌شناسی تدوین شاخص پیشرفت انسانی بر اساس گفتمان قرآنی. معرفت اقتصاد اسلامی.، سال دوم، شماره 2: 31–
  44. جهانیان، ناصر. (1377 ش). تحول مفهوم توسعه و ارتباط آن با دین. فلسفه و کلام، قبسات، شماره 7: 109-119.
  45. ـــــــــــــ. (1382 ش). شاخص توسعه انسانی اخلاقی کشورهای سازمان کنفرانس اسلامی (OIC) «بخش نخست». اقتصاد اسلامی، سال دوم، شماره 3، 125–
  46. خلیلی، نصرالله. (1380 ش). توسعه انسانی از دیدگاه اسلام. معرفت.، سال دهم، شماره 10: 107–
  47. ـــــــــــــــ. (1390 ش). معیارها و شاخص‌های توسعه انسانی از دیدگاه اسلام. معرفت اقتصاد اسلامی، سال دوم، شماره 2: 81–
  48. دانایی فرد، حسن؛ و امامی، سید مجتبی. (1386 ش). استراتژی‌های پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه‌پردازی داده‌بنیاد. اندیشه مدیریت، شماره دوم، پاییز و زمستان: 69-98.
  49. دانایی فرد، حسن. (1384 ش). تئوری پردازی با استفاده از رویکرد استقرایی: استراتژی مفهوم سازی تئوری بنیادی. دانشور رفتار، شماره دوازدهم، تیر: 57-70.
  50. دیالمه، نیکو و برادران حقیر، مریم، (1389 ش). مفهوم رشد و توسعه انسانی از دیدگاه اسلام و غرب. پژوهش‌های علم و دین، شماره 2: 41-64.
  51. شاکر، محمد کاظم. (1378 ش). سیر تکاملی رشد در قرآن کریم. مجله صحیفه مبین، دوره دوم، شماره 20: 62-79.
  52. شیخ زاده، محمد و دیگران. (1386 ش). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی، شماره دوم، پاییز و زمستان: 151-198.
  53. مهدوی، موسی. (1386 ش). تبیین و توصیف الگوی توسعه منابع انسانی مبتنی بر ارتباطات چهارگانه و نگرش فطرتگرا. مصباح، سال اول، شماره 16: 7–
  54. میرباقری، سیدمحمدمهدی. (1387). مبانی عاشوراپژوهی. روزنامه کیهان، شماره 19290.
  55. واثق غزنوی، قادرعلی. (1390 ش). جایگاه انسان‌شناسی در سازمان و مدیریت از دیدگاه اسلام و غرب. فصلنامه اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، سال اول، شماره دوم: 5 ـ 40.
  56. حسینی، سیدمحمدحسین. (1391 ش). مدیریت تبلیغ و دعوت رسول اعظم صلی الله علیه و آله و سلم در برخورد با اهل کتاب در قرآن کریم. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت.
  57. علیشیری، محمدمهدی. (1394 ش). فهم عناصر اصلی ساخت توسعه منابع انسانی مبتنی بر دیدگاه حضرت آیت‌الله العظمی جوادی آملی مد ظله (رساله دکتری). دانشگاه تهران، پردیس فارابی، دانشکده مدیریت.
  58. حنایی فریمانی، حمیده. (1384 ش، 7 آبان). رشد درقرآن (شماره گزارش: ۸۴۰۸۰۴۰۴۱۶). بازیابی شده در تاریخ 27/10/1395 از: http://www.farsnews.com/printable.php?nn=8408040416.
  • Becker, G. S. (1964). Human capital: A Theoretical and Empirical Analysis, with Special Refrence to Education. New York: Columbia University Press For National Bureau of Economic Research.
  • ـــــــــــــــــــ... (1993). Human capital: A Theoretical and Empirical Analysis, with Special Refrence to Education (3rd ed). Chicago: University of Chicago Press.
  • Boyatzis, R. E. (1998). Transforming qualitative information: Thematic analysis and code development. Thousand Oaks, CA: Sage.
  • Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design; choosing among five approaches. (2nd ed). Thousand Oaks: Sage Publications.
  • ــــــــــــــــــــ... (2009). Research design, Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. (3rd ed). Thousand Oaks: Calif, Sage.
  • Denzin, N. K.; Lincoln, Y. S. (2005). The SAGE handbook of qualitative research. (3rd ed). Thousand Oaks, London: Sage.
  • Gavin, H. (2008). Understanding research methods and statistics in psychology. Los Angeles: CA. Sage.
  • Guest, G., MacQueen, K.M. and Namey, E.E. (2012). Applied thematic analysis. Thousand Oaks, CA: Sage
  • Hurt, Andrew C. (2010). Exploring Paradigms of Human Resource Development; Doctor of Philosophy. Texas: A&M University.
  • Knowles, M. S., Holton, E. F., and Swanson, R. A. (2005). The Adult Learner: The Definitive Classic in Adult Education and Human Resource Development. (6th ed.) Houston: Gulf.
  • McGuire, D. and Jørgensen, K. M. (2011). Human Resource Development; Theory and practice. Los Angeles: Sage.
  • McGuire, D; Garavan, T; Dooley, L. (2012). Fundamentals of Human Resource Development. 1 Oliver's Yard, 55 City Road, London EC1Y 1SP United Kingdom: SAGE.
  • Riggs F. W. (1992). Development in Sartori Giovanni. (1st ed). Social Sciences Concepts, London.
  • Schultz, T.W. (1971). Investments in Human Capital. New York: Macmillan.
  • Swanson, R. A. and Holton, E. F. (2009). Foundations of Human Resource Development. Berrett-Koehler Publisher, First Education.