1
استادیار گروه اقتصاد و بانکداری اسلامی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی (نویسنده مسئول)
2
دانشجوی دکتری علوم اقتصادی، دانشگاه ارومیه
3
استادیار دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد،
چکیده
سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی توسط رهبر معظم انقلاب، با رویکردی جهادی و با هدف تأمین رشد و بهبود شاخصهای اقتصادی و دستیابی به اهداف سند چشم انداز بیست ساله ارائه شده است. نگاهی به بندهای 3، 4، 6، 10، 11، 13، 14، 15 و 19 سیاستهای کلی اقتصادی مقاومتی در کنار ادراک دقیق واقعیت اقتصادی ایران که حاکی از افزایش معضلات اقتصادی نظیر تورم و رکود اقتصادی است، بر اهمیت و ضرورت بهرهگیری ظرفیتها و فرصتها و همچنین برنامهریزی علمی و راهبردی در چارچوب سیاست های ابلاغی میافزاید. این فرضیه وجود دارد که تحریمهای اقتصادی اثر معناداری بر روی هر دو شاخص تورم و بیکاری دارد. در این پژوهش با استفاده از روش علیت سیائو رابطه علیت تحریمهای اقتصادی با رکود تورمی طی دوره 1375 تا 1393 در ایران مورد آزمون قرار گرفته است. به همین منظور از فلیتر میانگذر کریستیانو-فیتزگرالد[1] برای استخراج جزء سیکلی (نوسانی) درآمدهای نفتی بهعنوان شاخص تحریمهای اقتصادی و از مجموع نرخهای بیکاری و تورم بهعنوان نماینده رکود تورمی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که یک رابطه علی معنادار از سوی نوسان درآمدهای نفتی با رکود تورمی در ایران وجود دارد. بهعبارت دیگر، بروز نوسان درآمدهای نفتی (به عنوان نقطه اثر اصلی اعمال تحریمهای اقتصادی)، باعث و مشدد رکود تورمی در ایران است. بنابراین تمرکز ویژه بر کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی بهعنوان زمینهساز اصلی تاثیرگذاری تحریمهای اقتصادی و مهمترین نقطه ضعف درونی اقتصاد ایران، میتواند بهگونهای موثر، مانع از تاثیرگذاری تحریمهای اقتصادی و بروز رکود تورمی شود. [1] - Christiano-Fitzgerald
آماده، حمید، علیزاده، امیر خادم، بقالیان، محبوبه، (1393). تاثیر تحریمهای اقتصادی بر سطح اشتغال در ایران، فصلنامه علمی-پژوهشی راهبرد اقتصادی، سال سوم، شماره 11، صص 79-104.
بابایی مهر، علی و اسماعیل نسب، حسین، (1393). دلایل تاثیرگذاری تحریم های اقتصادی بر جذب سرمایه گذاری خارجی و صنعت نفت و گاز ایران، دومین کنفرانس بین-المللی اقتصاد در شرایط تحریم، صص 81-100.
باستانیفر، ایمان و میرزایی، رخساره، (1393). تحلیل ریشههای رکود تورمی در اقتصاد ایران و ارائه راهکارهای برونرفت، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشهای پولی- بانکی، سال هفتم، شماره 21، صص 361-380.
جفره، منوچهر، داشگرزاده، خدابخش و عقبائی، محمد، (1391). بررسی روند کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی و نقش آن بر شاخص تورم در ایران، فصلنامه علمی-پژوهشی دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، سال چهاردهم، صص 103-117.
جوادی، مریم و هرندی، فاطمه، (1388). تغییر تعریف بیکاری و تأثیر آن بر میزان بیکاری منتشر شده، فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال نهم، شماره 33، صص 65-79.
حسینی، یعقوب، اسکندی، آتوسا، (1387). نگاهی اجمالی به تورم و نظریات تبیین کننده تورم، تعاون، شماره 99، صص 17-51.
روغنی زنجانی، مسعود، (1388). شاخص فلاکت اقتصادی چیست؟، ماهنامه مناطق آزاد، شماره 199، ص 51.
دادگر، یدالله و نظری، روحالله، (1392). بررسی تاثیر شاخص فلاکت بر جرم و جنایت در ایران، سیاستهای اقتصادی، شماره 99، صص 63-86.
زمانزاده، حمید، (1391). سال صعود تورم در سایه سیاست های اقتصادی، فصلنامه تازههای اقتصاد، شماره 135، صص 141-143.
رنگریز، حسن و پشتونیزاده، هومن، (1394). بررسی نهادهای مالی به منظور هدفمندسازی نقدینگی جامعه در راستای کاهش تورم و افزایش توسعه صنعت با استفاده از الگوی AHP، فصلنامه تحقیقات مدل سازی اقتصادی، شماره 19، صص 215-236.
رجبی کلوانی، پرویز، کشاورزشال، فتحالله و آریامنش، تیمور، (1391). تحریم اقتصادی و راهبردهای اقتصاد مقاومتی برای مقابله با تحریم، همایش ملی بررسی و تبیین اقتصاد مقاومتی، صص 245-254.
رجبی، مصطفی و کریمی، محدثه، 1395، تحلیل اثرات تکانههای قیمت نفت بر فعالیتهای اقتصادی و سیاستهای پولی در اقتصاد ایران: رویکرد الگوی خود توضیح برداری ساختاری، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، سال 5، شماره 20، صص 253-274.
زمانی، زهرا و طیبی، کمیل، (1394). تحلیل طیفی رابطه بین رشد اقتصادی، تورم و نرخ ارز در ایران، بیست و پنجمین همایش سالانه سیاستهای پولی و ارزی، صص 1-31.
شهبازی، نجفعلی، صادقی عمروآبادی، بهروز و عزیز موسوی، علیرضا، (1390). بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر امنیت اجتماعی، فصلنامه آفاق امنیت، سال چهارم، شماره دوازدهم، 125-144.
صمدی، علیحسین، هادیان ابراهیم و جعفری، محبوبه، (1392). بررسی تاثیر نوسانهای دائمی و موقتی قیمت نفت اوپک بر سرمایهگذاری، تولید و نرخ بیکاری در اقتصاد ایران، فصلنامه علمی – پژوهشی اقتصاد انرژی ایران، سال دوم، شماره 7، صص 75-101.
غروی نخجوانی، احمد، (1381). بحران بیکاری در اقتصاد ایران، پژوهشنامه اقتصادی، دوره 2، شماره 3، صص 171- 184.
فشاری، مجید و پورغفار، جواد، (1393). بررسی و تبیین الگوی اقتصاد مقاومتی در اقتصاد ایران، مجله اقتصادی، سال چهاردهم، شمارههای 5 و 6، صص 29-39.
متوسلی، محمود و دهمرده، نظر، (1385). کارکرد اقتصاد بازار در حل بیکاری ایران، تحقیقات اقتصادی، شماره 73، صص 107-132.
مصطفوی، مهدی، قائمی اصل، مهدی و حسینی، علی، 1394، بررسی رابطه علیت تحریمهای اقتصادی، متغیرهای کلان اقتصادی و آلایندههای زیست محیطی در ایران، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 11، شماره 1، صص 103-128.
مقدم، محمدرضا و سزاوار، محمدرضا، 1391، بررسی تاثیر قیمتهای جهانی نفت بر متغیرهای کلان اقتصادی در ایران، پژوهشنامه اقتصادی، دوره 12، شماره 47، صص 197-216.
متین، شهاب، احمدی شادمهری، محمدطاهر و فلاحی، محمدعلی، 1394، بررسی آثار نـامتقارن نوسانات قیمت نفت بر ترکیب مخارج دولت در ایران: کاربرد تعاریف مورک و همیلتون، دو فصلنامه اقتصاد پولی، مالی، سال 22، شماره 10، 22-58.
منظور، داوود و بهاءلوهوره، مرضیه، 1395، بررسی اثرات کاهش درآمدهای نفتی بر اشتغال در ایران: تحلیل تعادل عمومی محاسبهپذیر، فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و الگوسازی، سال هفتم، شماره 25، 1-24.
فدائی, مهدی و درخشان, مرتضی، 1394، تحلیل اثرات کوتاهمدت و بلندمدت تحریمهای اقتصادی بر رشد اقتصادی در ایران، فصلنامه علمی-پژوهشی، پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی، صص 113-132.
قاسمی علی آبادی، مهدی، (1394). اقتصاد کلان، تهران: نگاه دانش.
cbi.ir
Abdusalam, F. Y., & Saleh, A. S. (2008). Economic sanctions, oil price fluctuations and employment: new empirical evidence from Libya. American journal of applied sciences, 5(12), 1713-1719.
Bocklet, J., & Baek, J. (2017). Do oil price changes have symmetric or asymmetric effects on the unemployment rate?: Empirical evidence from Alaska. Energy Sources, Part B: Economics, Planning, and Policy, 12(5), 402-407.
Christiano, Lawrence J. and Terry J. Fitzgerald (2003). “The Band Pass Filter,” International Economic Review, 44(2), 435-465.
Caruso, R. 2005. "The Impact of International Economic Sanctions on Trade: an Empirical Analysis", Rivista Internazional di Sociali, Vol. 113, Issue.1, pp.41-66.
Dahmarde, N. and Alizadeh, s,.2014, "the survey of economic sanctions on labor force demand in agriculture sector using cost function", Academic Journal of Research in economic &Management,.2:1-19.
Farzanegan, M. R. & Gunther, M. (2009). The effects of oil price shocks on the Iranian economy, Energy Economics 31, 134-151.
Hsiao, C. (1981), “Autoregressive Modeling and Money-Income Causality Detection”. Journal of Monetary Economics, pp. 85-106.
Hodrick, R. J. and E. C. Prescott (1997). “Postwar U.S. Business Cycles: An Empirical Investigation,” Journal of Money, Credit, and Banking, 29, 1–16.
Herrera, A. M., & Karaki, M. B. (2015). The effects of oil price shocks on job reallocation. Journal of Economic Dynamics and control, 61, 95-113.
Hufbauer, G., Jeffrey, S., Elliott. K. & Oegg, B. (2007). Economic Sanctions Reconsidered: History and Current Policy. 3rd ed., Institute for International Economics, Washington DC.
Iwayemi, A., and Fowowe, B. (2011). Impact of oil price shocks on selected macroeconomic variables in Nigeria. Energy Policy, 39(2), 603-612.
K. Tule, M., Egbuna, E. N., Dada, E., & U. Ebuh, G. (2017). A dynamic fragmentation of the misery index in Nigeria. Cogent Economics & Finance, (just-accepted).
Milani, F. (2009). Expectations, learning, and the changing relationship between oil prices and the macroeconomy. Energy Economics, 31(6), 827-837.
Nusair, S. A. (2016). The effects of oil price shocks on the economies of the Gulf Co-operation Council countries: Nonlinear analysis. Energy Policy, 91, 256-267.
Tang, Chor Foon, and Hooi Hooi Lean. "New evidence from the misery index in the crime function." Economics Letters 102.2 (2009): 112-115.
Thornton, D. L., & Batten, D. S. (1985). Lag-length selection and tests of Granger causality between money and income. Journal of Money, credit and Banking, 17(2), 164-178.
Whitwell, j. and Q.Assured. 2007. "The Impact of Economic Sanctions and Oil Price Fluctuations on Labour Force: A Case Study from the North African", NZAE (New Zealand Association Of Economists)
قائمی اصل, مهدی, حسینی ابراهیم آباد, سید علی, & مصطفوی, سید مهدی. (1396). بررسی رابطه علیت نوسان درآمدهای نفتی و رکود تورمی در ایران: تاملی بر برون نگری و درونزایی در الگوی اقتصاد مقاومتی. مطالعات راهبردی بسیج, 20(75), 147-168.
MLA
مهدی قائمی اصل; سید علی حسینی ابراهیم آباد; سید مهدی مصطفوی. "بررسی رابطه علیت نوسان درآمدهای نفتی و رکود تورمی در ایران: تاملی بر برون نگری و درونزایی در الگوی اقتصاد مقاومتی". مطالعات راهبردی بسیج, 20, 75, 1396, 147-168.
HARVARD
قائمی اصل, مهدی, حسینی ابراهیم آباد, سید علی, مصطفوی, سید مهدی. (1396). 'بررسی رابطه علیت نوسان درآمدهای نفتی و رکود تورمی در ایران: تاملی بر برون نگری و درونزایی در الگوی اقتصاد مقاومتی', مطالعات راهبردی بسیج, 20(75), pp. 147-168.
VANCOUVER
قائمی اصل, مهدی, حسینی ابراهیم آباد, سید علی, مصطفوی, سید مهدی. بررسی رابطه علیت نوسان درآمدهای نفتی و رکود تورمی در ایران: تاملی بر برون نگری و درونزایی در الگوی اقتصاد مقاومتی. مطالعات راهبردی بسیج, 1396; 20(75): 147-168.