تبیین مفهوم، ابعاد و مولفه های تاب آوری اقتصادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی و دانشیار اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی(نویسنده مسئول)

2 عضو هیئت علمی و استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

3 استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

4 دانشجوی دکتری علوم اقتصادی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

از مهمترین ویژگیهای ذکر شده برای اقتصاد مقاومتی، تاب آور بودن اقتصاد است. تاب اوری اقتصادی مفهوم نسبتا نوظهور در پژوهشهای اقتصادی است که جهت شاخص سازی و سنجش، نیاز به تبیین و تحلیل مفهومی دارد. این مقاله با استفاده از روش تحلیل مضمون به بررسی تعاریف و پژوهشهای داخلی و خارجی موجود پرداخته و در نهایت مفهوم تاب آوری اقتصادی و ابعاد و مولفه های آنرا احصا کرده است. بر این اساس تاب آوری اقتصادی را می توان «ظرفیت یا توانایی اقتصاد در حفظ عملکرد تخصیص بهینه منابع در مواجهه با نااطمینانی­های اقتصادی» تعریف کرد. آمادگی و برنامه ریزی جهت مواجهه، مقاومت و مقابله در برابر اثرات منفی، بازیابی و بهبود از اثرات منفی و سازگاری(تطبیق) با شرایط جدید ابعاد تاب آوری اقتصادی می باشند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • ابونوری اسمعیل ؛ لاجوردی حسن، (1395)، برآورد شاخص آسیب پذیری و تاب آوری اقتصادی به روش پارامتریکی: بررسی موردی کشورهای عضو اوپک، دوره 3، شماره .44- 3 - شماره پیاپی 10 ، پا ییز 1395 ، صفحه 25
  •  ابونوری، اسمعیل ، لاجوردی، حسن و بشارتی راد، زهره (1395) ، برآورد شاخص تاب آوری اقتصادی در ایران و ارائه راهکارهای بهبود، اولین همایش بین المللی اقتصاد شهری با رویکرد اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل، اردیبهشت 1395
  •  ابونوری، اسمعیل و لاجوری، حسن (1395)، برآورد شاخص ترکیبی آسیب پذیری و تاب آوری اقتصاد ایران، فصلنامه اقتصاد و الگوسازی، دوره 7، شماره 28 ، زمستان .29- 1395 ، صفحه 1
  •  ابونوری، اسمعیل، لاجوردی، حسن (1395)، برآورد شاخص آسیب پذیری و تاب آوری اقتصادی به روش پارامتریکی: بررسی موردی کشورهای عضو اپک، فصلنامه نظریه های کاربردی اقتصاد، سال سوم، شماره 3، پا ییز
  •  ارشادی یامچی، علیرضا(1395)، تاثیر درآمدهای نفتی بر تاب آوری اقتصادی (مطالعه کشورهای منتخب). پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی
  •  پیغامی، عادل و سمیعی نسب، مصطفی و سلیمانی یاسر(1394)، مقاوم سازی اقتصادی در ادبیات متعارف؛ مبادی علمی و نظری؛ جلد اول: تاب آوری و آسیب پذیری، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)
  •  پیغامی، عادل، سمیعی نسب، مصطفی، سلیمانی، یاسر(1394)، جستارهایی در اقتصاد مقاومتی: مقاوم سازی اقتصادی در ادبیات متعارف، جلد اول، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه السلام).
  • رضایی محمدرضا(1392)، ارزیابی تاب آوری اقتصادی و نهادی جوامع شهری در برابر سوانح طبیعی، دوره 2 شماره 1، تابستان، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد، دوره 2 شماره 1، تابستان
  • رضایی، محمدرضا؛ سرایی، محمدحسین و بسطامی نیا، امیر، (1395)، تبیین و تحلیل مفهوم تاب آوری و شاخصها و چارچوبهای آن در سوانح طبیعی، فصلنامه دانش پیشگیری .46- و مدیریت بحران، بهار، 32
  •  رفیعیان مجتبی، رضایی محمدرضا، عسگری علی، پرهیزکارا کبر,، شایان سیاوش (1390) تبیین مفهومی تاب آوری و شاخص سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع محور، فصلنامه .41- برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره پانزدهم شماره 4 ، زمستان، صص 19
  • . رمضانیان،ا لهه(1393)، بررسی میزان تاب آوری ایران طی دوره  1390-1370 کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی
  •  سلیمانی، یاسر(1394)، تحلیل مقایسه ای مد ل های مفهومی تاب آوری اقتصادی در عرصه اجتماع و ارائه یک مدل مفهومی بر اساس اندیشه های مقام معظم رهبری، پایان نامه کارشناسی ارشد.تهران: دانشگاها مام صادق علیه السلام – دانشکده امورا قتصادی.
  •  سیف، اله مراد (1391)، الگوی پیشنهادی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران (مبتنی بر دیدگاه مقام معظم رهبری)، فصلنامه آفاق امنیت، دوره 5، شماره 16 ، پا ییز
  •  سیف ، 1392 ، مقدمه ای بر نقشه راه پیاده سازی سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی . جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، سال شانزدهم، شماره 61
  • شیخ زاده، محمد(1391)، الگوی رهبری خدمتگزار مبتنی بر دیدگاه امام خمینی( ره)، دو فصلنامه علمی- تخصصی اسلام ومدیریت، تابستان و بهار س 1، ش 1، صص 36-7
  • عابدی جعفری،حسن،تسلیمی، محمد سعید،فقیهی،ا بوالحسن،شیخ زاده، محمد، 1390 تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده های کیفی، اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم،شماره دوم، پا ییز و زمستان . ،شماره پیاپی 10
  •  غیاثوند ابوالفضل. صداقت پرست، الدار. سمیرا، غلامرضا. ثنایی اقدم، محسن(1393)، درباره سیاست کلی اقتصاد مقاومتی مروری بر ادبیات جهانی درباره تاب آوری ملی، معاونت پژوهش های اقتصادی مجلس شورای اسلامی.
  •  غیاثوند و رمضانیان(1394)
  • غیاثوند،ابوالفضل و رمضانیان الهه (1394)، ارزیابی میزان تاب اوری اقتصادی ایران طی 1375 ، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج ، سال هجدهم، شماره 68 - سال های 1392
  • غیاثوند، ابوالفضل و عبدالشاه فاطمه(1394) مفهوم و ارزیابی تاب آوری اقتصاد ایران، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال پانزدهم، شماره 59
  •  فروغی زاده، یاسین(1393) تبیین مفهومی اقتصاد مقاومتی و شاخص سازی و سنجش مقاومت پذیری اقتصاد ایران.تهران: پایان نامه کارشناسی ارشد.تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام - دانشکده اقتصاد
  • لاجوردی، حسن(1396)، اندازه گیری و مقایسه تاب آوری و آسیب پذیری اقتصاد ایران و کشورهای صادر کننده نفت)اوپک( در برابر شوک های نفتی، پایان نامه دکتری، سمنان: دانشگاه سمنان - دانشکده علوم اقتصادی.
  •  مغاری، مریم(1395)، سنجش آسیب پذیری اقتصادی و تاب آوری اقتصادی در کشورهای منتخب عضو اوپک، پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده اقتصاد.
  •  مهران فر، مهدی و خاوری نژاد، ابوالفضل (1393)، تبیین و اندازه گیری شاخص های اقتصاد مقاومتی، اولین کنفرانس اقتصاد ایران، دی ماه، موسسه عالی آموزش و پژوهش در مدیریت و برنامه ریزی.
  •  نیومن، ویلیام لاورنس،(1389)، شیوه های پژوهش اجتماعی، رویکردهای کمی و کیفی، ترجمه حسن دانایی فرد و سیدحسین کاظمی، جلد اول، تهران: سمت
  •  هدایتی فرد، علی(1395)، سنجش آثار قیمتی ناشی از محدودیت واردات بنزین: کاربرد مدل متغیر مختلط داده- ستانده. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده اقتصاد.
  • وثوقی نیک، عفیفه(1395)، بررسی تأثیر آسیب پذیری و تاب آوری اقتصادی به تغییر پذیری تولید ناخالص داخلی سرانه. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده علوم اقتصادی
  • Adger, W. Neil, Arnell, Nigel W. and Tompkins, Emma L. (2005) Successful adaptation to climate change across scales. [in special issue: Adaptation to Climate Change: Perspectives Across Scales] Global Environmental Change Part A, 15 (2), 77-86.
  • Angeon, V. & Bates, S. (2015). Reviewing Composite Vulnerability and Resilience Indexes: A Sustainable Approach and Application. World Development, 72, 140-162.
  • Baily D. and Berkely N. (2014) Regional responses to recession: The role of the West Midlands Regional Taskforce, Regional Studies 48, 1797-812.
  • Bates, S., Angeon, V. & Ainouche, A. (2014). The Pentagon of Vulnerability and Resilience: A Methodological Proposal in Development Economics by Using Graph Theory. Economic Modelling, 42, 445-453.
  • Beatley, T. & Newman, P. (2013). Biophilic cites are sustainable, resilient cites. Sustainability, 5, 3328-3345. Retrieved from: htp:// www.mdpi.com/2071-1050/5/8/3328/htm.
  • Boorman, J., Fajgenbaum, J., Ferhani, H., Bhaskaran, M., Arnold, D. & Kohli, H. A. (2013). The Centennial Resilience Index: Measuring Countries Resilience to Shock. Global Journal of Emerging Market Economies, 5 (2), 57-98.
  • Boorman, Jack, et al. (2013), The Centennial Resilience Index: Measuring Countries’ Resilience to Shock. Global Journal of Emerging Market Economies 5.2..
  • Braun, V. & Clarke, V. (2006), Using thematic analysis in psychology, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 77-101.
  • Briguglio L. et al., (2008), Economic Vulnerability and Resilience. Concepts and Measurements, UN University WIDER World Institute for Development Economics and Research May.
  • Briguglio Lino, (2014), A Vulnerability and resilience framework for small states [Journal] // University of Malta.Bristow G. and Healy(2013) Regional resilience: an agency perspective, Regional Studies 48, 923-35.
  • Briguglio, L., & Kisanga, E. J. (Eds.). (2004). Economic vulnerability and resilience of small states. Malta: Formatek.
  • Briguglio, L., Cordina, G., Farrugia, N. and Vella, S. (2009), “Economic Vulnerability and Resilience: Concepts and Measurements”, Oxford Development Studies, Vol. 37, Issue 3, pp. 229-247.
  • Briguglio, L., Cordina, G., Farrugia, N., & Vella, S. (2006). Conceptualizing and measuring economic resilience. Building the economic resilience of small states, 265-88.
  • Brown, K. (2014). Global environmental change IA social turn for resilience? Progress in Human Geography, 38, 107-117. Retrieved from: htp://phg.sagepub.com/content/38/1/107.
  • Bruneau, M., Chang, S. E., Eguchi, R. T., Lee, G. C., O'Rourke, T. D., Reinhorn, A. M. von Winterfeldt, D. (2003). A framework to quantitatively assess and enhance the seismic resilience of communities. Earthquake Spectra, 19(4), 733-752.
  • Community and Regional Resilience Institute(CARRI) (2013) DEFINITIONS OF COMMUNITY RESILIENCE AN ANALYSIS [Report]. - Oak Ridge, Tennessee: Community and Regional Resilience Institute (CARRI), 2013.
  • Cox, R. S., & Perry, K.-M. E. (2011). Like a fish out of water: reconsidering disaster recovery and the role of place and social capital in community disaster resilience. American Journal of Community Psychology, 48(3-4), 395–411. doi:10.1007/s10464- 011- 9427-0
  • Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 598–606. doi:10.1016/j.gloenvcha.2008.07.013
  • Davydov D. M., Stewart R., Ritchie K. and Chaudieu I. (2010) Resilience and mental health, Clinical Psychology Review 30, 479-795.
  • Dinh Huong, and Pearson Leonie, (2015) , Specifying community economic resilience – a framework for measurement, Contributed paper prepared for presentation at the 59th AARES Annual Conference, Rotorua, New Zealand, February 10-13.
  • Duval R., Emeskovi J. and Vogel L. (2007) Structural Policies and 118 Economic Resilience to Shocks, OECD Working Paper No. 567. OECD, Paris.
  • Fujii Satoshi, Kume Koichi, Matsunaga Akira and Nakano Takeshi. (2014). Economic Resilience: A survey (Japanese). Policy Discussion Papers (Japanese) from Research Institute of Economy, Trade and Industry (RIETI). From https://econpapers.repec.org/paper/ etirpdpjp/.
  • Ganor, M., & Ben-Lavy, Y. (2003). Community resilience: Lessons derived from Gilo under fire. Journal of Jewish Communal Service, Winter/Spring, 105–108.
  • Herreria, ecd, 2006, p135
  • Hill Edward [et al.] (2011), Economic shocks and regional economic resilience [Journal] // MacArthur Foundation Research Network on Building Resilient Regions at the University of California.
  • Holling, C.S., D.W. Schindler, B.W. Walker and J. Roughgarden (1995). Biodiversity in the functioning of ecosystems: an ecological synthesis. In C. Perrings, K.G. Maler, C. Folke, C.S. Holling and B.O. Jansson (eds), Biodiversity loss: economic and ecological issues.Cambridge University Press, Cambridge, 44-83.
  • Hughes & Healy, 2014, p.7
  • Jeasakul, et al,2014
  • Karanci, N., Ikizer, G. (2012) Mental Health, Disaster Preparedness and Mitigation. In Birkmann, J. et al. (Eds.) Early Discussion and Gap Analysis on Resilience. emBRACE: Building Resilience Amongst Communities in Europe (Deliverable 1.1
  • Kofinas, G. (2003). Resilience of human-rangifer systems: Frames off resilience help to inform studies of human dimensions of change and regional sustainability. IHDP Update 2, 6–7.
  • Leeuw Vander., S.E. and Leygonie, C.A (2000), A long term perspective on resilience in socio natural syst, Paper presented at the workshop on System shocks-system resilience,22-26 May. - Sweden, Abisko
  • Lisnyak Sergey (2016), LITERATURE REVIEW REGARDING THE CONCEPT OF RESILIENCE AND ITS ASSESSMENT IN THE CONTEXT OF THE ECONOMIC DIMENSION, CES Working Papers – Volume VII, Issue 2A.
  • Manyena, S., O’Brien, G., O’Keefe, P. & Rose, J. (2011) Disaster resilience: A bounce back or bounce forward ability? Local Environment. 16, pp. 417-424.
  • Martin Ron, (2012) Regional economic resilience, hysteresis and recessionary shocks [Journal] // Journal of Economic Geography. - 1-32.
  • Martin, R. & Sunley, P. (2013) On the notion of regional economic resilience: conceptualisation and explanation, Journal of Economic Geography (online, advance access).
  • Mayunga JS. (2007) Understanding and applying the concept of community disaster resilience: a capita-based approach (working paper). Summer Academy for Social Vulnerability and Resilience Building. Munich, Germany.
  • McEntire, D. A. (2014). Disaster response and recovery: strategie and tactics for resilience, John Wiley & Sons, 1-56. Retrieved from: htp://samples.sainsburysebooks.co.uk/9781118673065_ sample_935031.pdf
  • Merriam-Webster Inc Merriam-Webster's collegiate dictionary [Book]. - [s.l.]: Merriam-Webster, 1993, 2006.
  • Merriam-Webster Inc Merriam-Webster's collegiate dictionary [Book]. - [s.l.]: Merriam-Webster, 1993, 2006.
  • Mueller, M., Spangler, T. & Alexander, S. (2013) Community Resilience: Conceptual Framework and Measurement Feed the
  • Future Learning Agenda. Rockville, Maryland, USA.
  • O'Rourke, T.D. (2007) Critical infrastructure, interdependencies, and resilience. BRIDGEWASHINGTON- NATIONAL ACADEMY OF ENGINEERING. Vol. 37, no. 1, pp. 22.
  • Paton, D. (2006) Disaster resilience: Integrating individual, community, institutional, and environmental perspectives. In D. Paton & 411 D. Johnston (Eds.), Disaster resilience: An integrated approach (pp. 305–318). Springfield, IL: Charles C. Thomas.
  • Paton, D., & Johnston, D. (2001). Disasters and communities: Vulnerability, resilience, and preparedness. Disaster Prevention and Management, 10, 270–277.
  • Röhn, O., A. Caldera Sánchez, M. Hermansen and M. Rasmussen (2015), “Economic resilience: A new set of vulnerability indicators for OECD countries”, OECD Economics Department Working Paper No. 1249, OECD Publishing, Paris.
  • Rose A. (2004) Defining and measuring economic resilience to disasters, Disaster Prevention and Management 13, 307-14.
  • Rose A. (2007) Economic resilience to natural and man-made disasters: multidisciplinary origins and contextual dimensions, Environmental Hazards 7, 383-98.
  • Rose A. (2009) Economic Resilience to Disasters, CARRI Research Report Report No. 8. Community and Regional Resilience Institute, Tennessee.
  • Rose A., Krausman E., (2013), An Economic Framework for the Development of a Resilience Index for Business Recovery, Create Homeland Security Center, Elsevier, International Journal of Disaster Risk Reduction.
  • Ryan, Grey W. Bernard, H. Russell, (2003) Techniques to Identify Theme, Field Method, Vol. 15, No.1, 85-109.
  • Simmie James and Martin Ron, The economic resilience of regions: towards an evolutionary approach [Journal] // Cambridge Journal of Regions, Economy and Society. - 2010. - pp. 27-43. Sonn, C., & Fisher, A. (1998) Sense of community, community resilience, responses to oppression and change. Journal of Community Psychology. (26), 457-472.
  • Stevenson. Joanne R, John Vargo, Vivienne Ivory, Chris Bowie & Suzanne Wilkinson (2015), Resilience Benchmarking & Monitoring Review, National Science Challenges.
  • Timmerman, P. (1981). Vulnerability, Resilience and the Collapse of Society: A Review of Models and Possible Climatic Applications.Toronto, Canada: Institute for Environmental Studies, University of Toronto.
  • Walker B., Holling C. S., Carpenter S. R. and Kinzig A. (2004) Resilience, adaptability and transformability in social--ecological systems, Ecology and Society 9, 1-9.
  • Zaman Gheorghe, & Vasile Valentina, (2014), Conceptual framework of economic resilience and vulnerability at national and regional levels, Institute of National Economy, Romanian Academy.
مطالعات راهبردی بسیج
دوره 20، شماره 75
729
مرداد 1396
صفحه 89-120

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار