طراحی مدلی جهت تبیین عوامل موثر بر نگرش و قصد خرید مصرف کنندگان محصولات ایرانی با تاکید برسیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی ،گروه مدیریت بازرگانی، واحدرشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت،ایران

2 استادیار ،گروه مدیریت بازرگانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت،ایران

3 استادیار ،گروه مدیریت بازرگانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی ، رشت،ایران

4 استادیار گروه مدیریت دولتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی،رشت، ایران

چکیده

در این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر نگرش و نیات رفتاری مصرف‌کنندگان در انتخاب کالای ایرانی مورد بررسی قرارگرفته است. هدف این مطالعه ارایه یک الگوی بومی- ایرانی با تاکید بر نگرش و قصد خرید مصرف کنندگان به منظور خرید محصولات ایرانی با هدف تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی در کشور می باشد. در این راستا از رویکرد پژوهش ترکیبی استفاده شد که در مرحله کیفی از روش نظریه داده بنیاد و در مرحله کمی روش توصیفی- پیمایشی به کار گرفته شده است. اولویت در پژوهش حاضر به یافته های کیفی داده شده و داده های کمی صرفاً برای آزمون مدل طراحی شده در بخش کیفی و بررسی تعمیم پذیری یافته‌ها بوده است. تحلیل داده‌های کیفی طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفته است. در پایان مرحله کیفی مدل مفهومی تحقیق طراحی گردید. مدل مفهومی پژوهش با روش مدل‌یابی معادلات ساختاری و رویکرد کمترین مربعات جزئی بررسی شده و بر اساس نتایج بخش اندازه‌گیری، ساختاری و شاخص‌های برازندگی مورد قضاوت قرار گرفته است. شاخص های برازندگی مدل حاکی از برازش مطلوب داده ها با مدل مفهومی بوده ؛ به عبارتی داده های کمی با مدل پژوهش برازش مطلوبی داشته و مؤید داده های کیفی بوده است.

کلیدواژه‌ها


  • 6-1- منابع فارسی

    مقاله ­ها-

    • آیت­ الله خامنه­ ای، سیدعلی(1391). بیانات در دیدار با دانشجویان.
    • آرین فر، رضا,نساجی کرمانی مهدی،(1397). بررسی تاثیر تبلیغات شفاهی و مشاهده رفتار خرید بر قصد خرید مشتریان در شبکه اجتماعی،کنفرانس ملی اندیشه های نوین و خلاق در مدیریت، حسابداری، مطالعات حقوقی و اجتماعی، دوره 1 ،صص18-1
    • .احسان ، عبدالرحمان ،نظری ،محسن ، حسنقلی پور ،طهمورث و صمدی ،منصور (1395) . تدوین مدل ترغیب شهروندان تهرانی به خرید کالای ساخت داخل ،مجله مدیریت بازرگانی ، شماره 3 ،صص 548- 529.
    • الحسینی المدرسی, سید مهدی, باقری قره‌بلاغ, هوشمند, دهقانی قهنویه, عادله, غلامی, محمدرضا, رادفر, ثمین. (1397). اثر ادراکات مصرف‌کننده در نگرش وی نسبت به غذای ارگانیک در شهر یزد. مجله علمی "مدیریت فرهنگ سازمانی", (1)16, 217-195.

    5-انتظاریان ، ناهید،(1394). تاثیر کسب و کارهای دانش بنیان بر رشد اقتصادی کشور،ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه - شماره 180 ،صص28-20.

    6- انتظاریان ناهید و سنجری، محمد، (1392). تاثیر کیفیت بر افزایش سرمایه­گذاری در تولید، ماهنامه اجتماعی،اقتصادی،علمی،فرهنگی، کار و جامعه ،شماره 163،صص50-45.

    7- بافنده زنده, علیرضا و ناصر دانای نعمت آباد(۱۳۹۵) . یک مدل عامل بنیان برای تحلیل ترجیح خرید کالا توسط مصرف کننده،مجله تحقیقات بازاریابی نوین ، شماره1، بهار 1396.

    8-بهادری،علی(1397).پژوهش کیفی داده­بنیاد کدگذاری و اهمیت، مراحل و شیوه اجرای آن در کارورزی، دوفصلنامه راهبردهای نوین تربیت معلمان ،سال چهارم،شماره5،صص88-69.                                                                                           9- بهمنی ،مهرزاد (1391). بررسی میزان ملی گرایی مصرفی ،اعتماد به تبلیغات و تمایل به مصرف کالاهای داخلی در بین شهروندان 28شهرکشور ، فصلنامه پژوهش های ارتباطی ، سال نوزدهم ، شماره 71 : صص182-159 .      

       10- پورسلیمی ،مجتبی،هاشمیان مجتبی و طباخیان ،لیلا (1395). بررسی تاثیر جهان وطن گرایی بر نگرش نسبت به محصول داخلی به واسطه ملی گرایی مصرف کننده ،مجله مدیریت بازاریابی ، شماره 4 ،صص810-795 .    

             11- تاج زاده نمین ، ابوالفضل (1395) . نگرشی راهبردی بر نقش کشور مبدأ و ملی گرایی بر اعتماد و نگرش  مصرف کننده ایرانی در صنعت لوازم خانگی، مطالعات مدیریت راهبردی ، شماره 27، صص63-47 . 

    12-تراب زاده جهرمی ،محمدصادق،سجادیه، سیدعلیرضا و  سمیعی نسب،مصطفی(1392). بررسی ابعاد و مولفه های اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه حضرت آیت الله خامنه ای، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی ، سال دهم ،شماره33 ،صص46-31.

    13- جلیلوند، محمدرضا. ر.؛ ابراهیمی، ابوالقاسم، ( 1390 ). تأثیر ارتباطات دهان به دهان بر خرید خودروهای داخلی (مطالعةموردی خودروی سمند شرکت ایران خودرو ) نشریة مدیریت بازرگانی،9(3):70-51.                                                 

    14-  حاجی علی اکبری ،فیروزه و صدیقیان ،نرگس،(1398). شناسایی و اولویت بندی مهم ترین عوامل تاثیر گذار بر تصمیم گیری مصرف کنندگان در انتخاب کالای تولید داخلی با هدف ارایه الگوی مصرف کالای ایرانی ( در راستای حمایت از تولید ملی )،فصلنامه آینده پژوهی مدیریت ،سال سی ام ، شماره 117، صص133-121.                   

         15- حدیدی ،احسان ، حدیدی زواره ، عفت و دشمن زیاری ،اسفندیار (1395). میزان تمایل به مصرف کالاهای داخلی مصرف کنندگان ایرانی از دیدگاه اقتصاد مقاومتی ، فصلنامه سیاستهای راهبردی و کلان ، سال چهارم ، صص 191- 169 .                                                                                                                                      16- حسین ­زاده،رمضان، انصاری سامانی ،حبیب و گلدی­کر،حاجی،(1391). نقش فرهنگ مصرف کالاهای داخلی در تحقق تولید ملی ، حمایت از کار و سرمایه ایرانی ،دوماهنامه مهندسی فرهنگی ،سال هفتم ،شماره 69و 70،صص62-50.

    17- حقیقی ،محمد، حسنقلی پور، طهمورث و محمدزاده ، زهرا (1392). رابطه ملی گرایی و اثر کشور مبدابر ادراک افراداز کیفیت طبقات کالایی مختلف در شهر مشهد، بررسی های بازرگانی ،شماره 59،خرداد و تیر 92،صص11-1.

    18- حقیقی، محمد و حسین زاده ،ماشاالله ،(1388) .مقایسه میزان تمایل به مصرف کالاهای داخلی در تهران با سایر مناطق جهان و بررسی پیامدهای آن بر ارزیابی و ترجیح محصولات ، پژوهش های مدیریت در ایران ، دوره 13 ،شماره 4 .صص139-103.

    19- حیدرزاده ،کامبیز،زندحسامی،حسام و حسنلو، محمدمهدی ،(1388). ارزیابی تمایلات (ترجیحات) مشتریان در فرآیند تصمیم گیری خرید کالاهای خارجی ، مجله مدیریت بازاریابی ، سال چهارم ،شماره7،صص67-45.

    20- حیدری ،منصور و قربی،سیدمحمد جواد،(1395). پژوهشی در معنا و مفهوم اقتصاد مقاومتی در جمهوری اسلامی ایران،مجله سیاست دفاعی ، سال پنجم ،شماره 97،صص80-37.

    21- خداداد حسینی ، سید حمید ، شاه طهماسبی ، اسماعیل و منصوری ، مهدیه، ( 1394) . بررسی تاثیر ابعاد عرق ملی بر نگرش نسبت به محصولات (داخلی و خارجی ) با تعدیل گری تهدید اقتصادی ادراک شده ، فصلنامه علمی  پژوهشی کاوش های مدیریت بازرگانی ، شماره 13 ، صص 181- 159 .

    22- خیری، بهرام و فتحعلی،متینه، (1392). بررسی عوامل موثر بر قصد خرید محصولات لوکس. مدیریت بازاریابی, شماره  10(26), صص24-1.

    23- دهدشتی شاهرخ, زهره, احمدی, محمد مهدی. (1395). عوامل مؤثر بر نگرش و قصد خرید برندهای لوکس. چشم انداز مدیریت بازرگانی ،دوره 15، شماره 26، صص, 88-69.

    24- دهدشتی شاهرخ ،زهره ،کهیاری حقیقت ،امین و عطوفی،امین ،(1393). شناسایی عوامل موثر بر قصد خرید کالاهای با برند خارجی در ایران ،فصلنامه مدیریت برند،سال اول ،شماره اول ،صص99-75.                                   

         25- رئیسی، مهناز ، شریفی ،سعید ، طغرایی، محمدتقی (1395). شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر مصرف برندهای خارجی در صنعت مد لباس، فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین، سال ششم، شماره اول، شماره ، صص120-95.26- سازمان صنایع کوچک ،(1397).گزارش آماری سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران، داده های استخراج شده از پایگاه اطلاعاتی 

    27- سبک رو, مهدی, باقری قره بلاغ, هوشمند, غلامی, محمدرضا. (1397). عوامل مؤثر بر ناهمسانی شناختی پس از خرید و قصد خرید‌ مجدد مصرف‌کنندگان. کاوش‌های مدیریت بازرگانی، (20) 10، صفحات 242-215.

    28-  سعیدا اردکانی ، سعید ، صانعیان ،زهرا السادات  و منتی،ناهید (1398) . سنجش عوامل موثر بر تمایل مصرف کننده ایرانی به خرید و مصرف کالای ایرانی ،فصلنامه مدیریت بازرگانی ، دوره 11، شماره 2 ،صص 241-258

    29- سیف، اله مراد،(1391) . الگوی پیشنهادی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی مبتنی بر دیدگاه مقام معظم رهبری، فصلنامه آفاق امنیت، سال پنجم، شماره شانزدهم ، پاییز 1391، صفحات 22-5.

    30- شقاقی شهری،وحید و علیزاده ،شیوا،(1395) .آثار اقتصاد دانش بنیان بر درون زایی اقتصاد ایران ( در راستای سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی )،فصلنامه جستارهای اقتصادی ،سال سیزدهم ،شماره 26،صص64-33.

    31- شهری مجارشین, علی اکبر, روستا, علیرضا, نعامی, عبدالله، (1400). طراحی و تبیین مدل خرید نهایی کالای ایرانی با رویکرد ریسک مالی و سرمایه گذاری اهمیت- عملکرد (IPMA). دانش سرمایه‌گذاری ، دوره 10، شماره 39، صص608-585.

    32-  فخرایی، ابراهیم ،درزیان عزیزی ،عبدالهادی و حسنکی، لیلا،(1395)،نقش نگرش در تحلیل و پیش بینی رفتار مصرف­کننده،همایش بین المللی مدیریت نوین در افق 14004، دانشگاه تهران ، صص19-1.

    33- صادقی، رضا ،کشگر،سارا،قاسمی،حمیدو کارگر فغلامعلی ،(1392).تعین و مقایسه عللتمایل مشتریان به خرید کالاهای ورزشی خارجی از دیدگاه تولیدکنندگان ،فروشندگان و مصرف­کنندگان ،پژوهش­های کاربردی در مدیریت ورزشی،سال دوم ،شماره2،صص32-21.

    34- طیبی ابوالحسنی، سیدامیرحسین ، (1398). درآمدی بر روش تحقیق: رویه­های استاندارد تحلیل داده­های کیفی، سیاست­نامه علم و فناوری ،دوره 9، شماره2، صص94-67. 

    35- عربشاهی،معصومه،غفوریان شاگردی، امیر، بهبودی و نایبی ، علی،(1398). عوامل مؤثر بر قصد خرید محصولات آرایشی خارجی بررسی نقش نگرش مصرف کنندگان ،مدیریت کسب و کارهای بین المللی ،سال دوم ،شماره 3،صص107-87.

    36- غفاری، رحمان ، احمدیان دیوکتی، محمدمهدی.، و سواسری، علی، (1399). رونق تولید ملی, اقتصاد مقاومتی و همبستگی ملی با تکیه بر بیانات مقام معظم رهبری. مطالعات ملی, 21(2 (پیاپی 82) ), 89-107.

    37- کاظمی­زاده،زیور و باقرزاده،سهیلا،(1394). نقش آموزش و پرورش در فرهنگ سازی مصرف کالاهای ساخت داخلی در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی ،همایش ملی تفکر بسیجی ،پژوهش و اقتصاد مقاومتی . دوره دوم.

      38- گروه مشاوران مدیریت و مطالعات راهبردی تدبیر، (1397).حمایت از کالای ایرانی ضرورت­ها و الزامات، از سری مباحث اقتصاد ایران ، شماره 14، صص12-1.

    39- محمد بیگی و توکلی ،محمد جواد، (1399) .ظرفیت­ها و چالش­های فرهنگ ملی­گرایی مصرفی در حمایت ازمصرف کالای داخلی ،فصلنامه معرفت، سال بیست ونهم ،شماره 3، صص96-83.

    40- مرتضوی ، سعید ، پور،سمیرا وسعادت یار ، فهیمه سادات ، (1391). اثر گرایشات فرهنگی بر عرق ملی و تاثیر آن بر قصد و رفتار خرید مشتری ،فصلنامه پژوهش های مدیریت عمومی ، شماره 15، صص26-5.

    41- مرتضوی، آمنه و نیازی، محسن و ارشدی، وحید ،(1398) . تبیین عوامل اجتماعی و فرهنگی ملی گرایی مصرفی در بین شهروندان شهر اصفهان،مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، سال شانزدهم ،شماره 2 ،پاییز و زمستان 1398،صص309- 275.

    42- مطاعی،پیمان و مولایی، مرتضی، (1396). بررسی عوامل موثر بر تمایل به خریدکالاهای ایرانی نسبت به کالاهای خارجی با استفاده از مدل لاجیت،مجله اقتصادی، شماره­های 5و 6 ،صص 73-59.

    43- ملک اخلاق، اسماعیل.، و تاخیره، زهرا، و پورعیسی، آرمان، (1395). ارائه یک چارچوب مفهومی به منظور تبیین نقش تعهد مدیریت به بازاریابی داخلی در نگرش شغلی کارکنان. رشد فناوری, 12(47), 56-65.

    44- منصوری موید، فرشته ، دانشفر ، سالارو براتی ، مهدیه، (1396).  بررسی تأثیر تجانس تصویر از خود با تصویر فروشگاه بر قصد خرید ازفروشگاه: نقش ارزش ویژه برند فروشگاه، نشریه علمی- پژوهشی کاوشهای مدیریت بازرگانی ، شماره 17،صص274—249.

     45 - موسوی نقابی ،سیدمجتبی و انوشه ،مرتضی،(1399). تدوین الگوی افزایش مصرف کالای داخلی بر اساس رویکرد بازازیابی اجتماعی ،فصلنامه علمی اقتصاد اسلامی،سال بیست و یکم ،شماره 81،بهار1400،صص156-127.

    46-میلانی ،جمیل ،(1394). اقتصاد مقاومتی و خودباوری ملی ،فرصت ها و چالشهای تحقق آن .مجله اقتصادی (دوماهنامه بررسی مسایل و سیاستهای اقتصادی )،سال پانزدهم ،شماره (7و8)،صص22-5.

    47- نظری, محسن, فتحی, هانیه، (1398). استراتژی تخفیف افزایشی و کاهشی بر قصد خرید. کاوش‌های مدیریت بازرگانی(22)11, 281-257.

    48- نوری،علی و رهنما،علی،(1398) ،رونق تولید با تاکید بر تداوم اقتصاد مقاومتی از دیدگاه مقام معظم رهبری ، فصلنامه دانش انتظامی گلستان ، سال دهم ، شماره دوم صص 70-45.

    49- نیازی ،محسن ، شفایی مقدم ، الهام و نژادی ،اعظم (1394) . تبیین عوامل موثر برملی گرایی مصرفی بر اساس مدل    یابی حداقل مجذورات جزئی ، فصلنامه جامعه شناسی سبک زندگی ، شماره 5 ، صص221-264.

    50- یاوری گهر, فاطمه. (1384). عوامل موثر بر نگرش مصرف کننده داخلی در انتخاب خطوط هوایی. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول، دوره 12،شماره 45،بهار1384،صص112-79.

    کتاب­ها

    1- جشن ساز، سیف اله ،(1399). اقتصاد مقاومتی از نگاهی دیگر ،ویراستارمحمد باقری، آمل ،انتشارات آرتینه .

    2- سولومون ،مایکل ­آر،(1393).رفتار مصرف کننده، خریدن،داشتن و بودن ،ترجمه کامبیز حیدرزاده ،چاپ دوم،تهران، انتشارات بازاریابی.

    • کاتلر ،فیلیپ وکوین کلر،(1393).مدیریت بازاریابی ،برنامه ریزی راهبردی،ترجمه مهدی امیرجعفری ،چاپ دوم ،جلد دوم ،تهران : نص.                                    

    منابع اینترنتی

    1- https://farsi.khamenei.ir   (دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت­الله العظمی خامنه­ای)   

    2-https://parsmodir.com

    3-m.olgou.ir/newsletter

    4- gptt.ir

    5-https://www.mashreghnews.ir

    6-2- منابع لاتین

    1- Barreto, A. M. (2014). The word-of-mouth phenomenon in the social media era.  International Journal of Market Research 56(5): 631-654.

    2-Bettman J. R. (1978). Information processing theory of consumer choice. United States: Addison- Welsey.

    3- Castronovo,C. and L. Huang (2012). Social media in an alternative marketing communication model. Journal of Marketing Development and Competitiveness 6(1 ),pp134-117

    4-Cheung, C.M., Lee, M.K., & Thadani, D.R. (2009). The impact of positive electronic word-of-mouth on consumer online purchasing decision, paper presented in conference of Visioning and Engineering the Knowledge Society, Greece, September.

    5-Chen, Y., Wang, Q., & Xie, J. (2011). Online social interactions: A natural xperiment on word of mouth versus observational learning. Journal of Marketing Research, 48(2), 238–254

    6-Creswell,J.W. (2005). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research" (2nd edition(.

    7-Crosno,J. L., Freling, T. H., & Skinner, S. J. (2009). Does brand social power mean market might? Exploring the influence of brand social power on brand evaluations. Psychology & marketing, 26(2), 91-121.

    8-De Nisco, A. & Mainolfi, G. & Marino, V. & Napolitano, M. R., (2016), "Effect of economic animosity on consumer ethnocentrism and productcountry images.A binational study on the perception of Germany during the Euro crisis". European Management Journal, 34, 59-68.

    9-East R, Hammond K, Wright M. )2007(. "The relative incidence of positive and negative word of mouth: A multi category study", International journal of research in marketing, Vol. 24, pp. 175-184.

    10-Garmatjuk,K.,& Parts,O.(2015). Consumer ethnocentrism in estonian skin care products market. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 213, 610-615.

    11-Huddleston, P., Good, L. K., and Stoel, L. (2001). "Consumer ethnocentrism, product necessity and Polish consumer’ perceptions of quality". International Journal of Retail & Distribution Management, 29(5), 236-246.

    12-Karoui, S., & Khemakhem, R. (2019). Consumer ethnocentrism in developing countries. European Research on Management and Business Economics, 25(2), 63-71.

    13-Ladhari, R. (2010). Developing e-service quality scales: A literature reviewJournal of Retailing and Consumer Services17(6), 464-477.

    14-Lee, J. (2001). A grounded theory: Integration and internalization in ERP adoption and use [Unpublished PhD Thesis]. Lincoln: University of Nebraska.

    15-Shimp, T. A., & Sharma, S. (1987). Consumer ethnocentrism: Construction and validation of the CETSCALE, Journal of marketing research, 24(3), 280-289.

    16-Smaizienė, I., & Vaitkienė, R. (2014). Consumer ethnocentrism and behavior in a market of dietary supplements. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 156, 463-467.

    17-Sotiriadis, M.D., & van Zyl, C. (2013). Electronic word-of-mouth and online reviews in tourism services: the use of twitter by tourists. Electronic Commerce Research, 13(1), 103-124.

    18-Strauss, Anselm L., & Corbin, Juliet.( 1990). Basics of Qualitative Research:Grounded Theory Procedures and Techniques ,Sage publications.

    19-Thomas W. G. Talai O. Andrew J. C. (2006). eWOM: The impact of customer-to-customer online know-how exchange on customer value and loyalty. Journal of Business Research, 59, 449–456.

    20-Tong, X., & Li, C. (2013). Impact of brand personality and consumer ethnocentrism in China's sportswear market. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics

    21-Riegner C. (2007). Word of mouth on the web: the impact of web 2.0 onconsumer purchase decisions. Journal of Advertising Research, 47(4), 436-47.

    22-Wang J. Wang Z.(2007). "The political symbolism of business, Exploring consumer nationalism and its implications for corporate reputation management in China". Journal of Communication Management. Vol. 11, No. 2, .pp. 134-149.

    23-Wu, J., Zhu, N., & Dai, Q. (2010). Consumer ethnocentrism, product attitudes and purchase intentions of domestic products in China. EBM, Chengdu, China, 2262-2265.

    24-Yasin,  M.  &  Shamim,  A.  (2013).  “Brand  love:  Mediating  role  in  purchase  intentions  and  word-of-mouth”, IOSR Journal of Business and Management, 7 (2), pp. 101-109

    25-Yen, Y.-S. (2018). Extending consumer ethnocentrism theory: the moderating effect test, Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, Vol. 30 No. 4, pp. 907-926.