شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری فساد اداریِ مانع تحقق اقتصاد مقاومتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی، گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ارومیه، ارومیه، ایران

2 استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، گروه اقتصاد، ارومیه، ایران

چکیده

نظام اداری سالم یکی از مؤلفه‌های دستیابی به توسعه اقتصادی است. پژوهش حاضر با هدف تبیین ضرورت مبارزه با فساد در نظام اداری به منظور بسترسازی جهت تحقق اقتصاد مقاومتی، شناسایی عوامل مختلف زمینه‌ساز آن و ارائه راهکارهایی در این زمینه انجام پذیرفت. با توسعه رویکرد سنتیِ تجزیه و تحلیل عوامل شکست و آثارِ آن، از روش تجزیه و تحلیل گام به گام ارزیابیِ نسبت وزن تحت نظریه اعداد Z به منظور وزن‌دهی معیارهای ارزیابی عوامل زمینه‌ساز فساد اداری استفاده شده است. برای اولویت‌بندی عوامل شناسایی شده نیز از روش اولویت‌بندی براساس شباهت به راه‌حل ایده‌آل تحت نظریه اعداد Z بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان داد بیشترین وزن به معیارهای شدت و هزینه و کمترین وزن به کشف و زمان اختصاص یافت. همچنین عوامل اقتصادی و مدیریتی-سازمانی حائز بالاترین اولویت و در مقابل عوامل اجتماعی- فرهنگی و مبتنی بر فناوری حائز پایین‌ترین اولویت شدند. بعلاوه، در مقایسه با رویکرد سنتی و استفاده از داده‌های قطعی، استفاده از محیط‌های تصمیم‌گیری عدم قطعیت به مراتب رتبه‌بندی کامل‌تری ارائه می‌کند و ترجیحات تصمیم‌گیرندگان را به نحو بهتری پوشش می‌دهد. در پایان به منظور بررسی قابلیت اطمینان نتایج تجزیه و تحلیل حساسیت انجام گرفت و مبتنی بر نتایج بدست آمده راهکارهایی جهت کاهش فساد و ارتقای سلامت اداری پیشنهاد شدند.

کلیدواژه‌ها


  • 1-آجیلی، هادی (۱۳۹۲). اقتصاد مقاومتی در نظام اقتصاد سیاسی جهانی، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، ۹ (۲۴)، ۸۷-105.
  • 2-ابزری، مهدی، فغانی، فاطمه (۱۳۹۲). کاربرد رویکرد AHP و TOPSIS جهت اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر بروز فساد اداری و راهکارهای مقابله با آن، مجله تحقیق و عملیات و کاربردهای آن، ۳۶ (۱)، ۴۳-57.
  • 3-ارغوانی پیرسلامی، فریبرز، اسمعیلی، محدثه (۱۳۹۸). چالش‌ها و موانع دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه، مجلس و راهبرد، ۲۶ (۹۷)، ۷۱-105.
  • 4-پاک‌سرشت، سلمان، افشار، زین‌العابدین (۱۳۹۶). ارزیابی تئوری برنامه سیاست‌های ضد فساد در ایران بعد از انقلاب اسلامی، مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، ۷ (۲۵)، ۱۷۹-201.
  • 5-پژوهنده، محمدحسین (۱۳۹۴). موانع تحقق اقتصاد مقاومتی، پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، ۲۱ (۳-106)، ۱۸۵- ۲۳۸.
  • 6-تراب‌زاده جهرمی، محمدصادق، سجادیه، سید علیرضا، سمیعی نسب، مصطفی (۱۳۹۲). بررسی ابعاد و مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، ۱۰ (۳۲)، ۳۱-46.
  • 7- جانعلیزاده چوب‌بستی، حیدر، علیوردی‌نیا، اکبر، پورقاضی، شیوا (۱۳۹۳). بررسی جامعه‌شناختی تمایل به برون‌کوچی نخبگان علمی. فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ، ۷ (۲۵)، ۱۵۳-178.
  • 8-حسن‌پور، حمیدرضا، رضوی، بهزاد (۱۳۹۷). اهمیت پیشگیری از فساد و تأثیر آن بر سلامت اجتماعی، مجله آموزش و سلامت جامعه، ۵ (۲)، ۷۲-81.
  • 9-خالقیان میمند، علی، واعظ برزانی، محمد، حیدری، محمدرضا، طغیانی، مهدی (۱۳۹۵). سیاست‌های مالی تحت راهبرد اقتصاد مقاومتی، فصلنامه علمی- پژوهشی اقتصاد اسلامی، ۱۷ (۶۶)، ۱۳-45.
  • 10-خداداد حسینی، سیدحمید، فرهادی‌نژاد، محسن (۱۳۸۰)، بررسی فساد اداری و روش‌های کنترل آن، مدرس علوم انسانی، ۵ (۱)، ۳۷- ۵۳.
  • 11-دل‌انگیزان، سهراب، کریمی، محمدشریف، خالوندی، زینب (۱۳۹۳). بررسی اثر شاخص دانش‌بنیانی اقتصاد بر رابطه درک فساد مالی و رشد (رهیافت داده‌های تابلویی پویا)، فصلنامه پژوهش‌های رشد توسعه اقتصادی، ۴ (۱۵)، ۸۷-104.
  • 12-زرندی، سعید، واعظی، رضا (۱۳۹۸). الگوی جامع مبارزه با فساد اداری بر مبنای محیط بومی ایران، پژوهش‌های مدیریت عمومی، ۱۲ (۴۵)، ۸۵-108.
  • 13-سمیعی اصفهانی، علیرضا، حبیبی، فاطمه (۱۳۹۴). نظریه پساتوسعه و الگوی اقتصاد مقاومتی در جمهوری اسلامی ایران؛ رویکردی مقایسه‌ای، مطالعات راهبردی بسیج، ۱۸ (۶۷)، ۵۱-73.
  • 14-شفیع‌پور، سیده فاطمه (۱۳۹۶). نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، ۵ (۷)، ۲۳-34.
  • 15-طالقانی، غلامرضا، طباطبائی، زهرا، غفاری، علی (۱۳۹۳). بررسی عوامل فردی و سازمانی مؤثر بر فساد اداری در شعب بانک سپه استان قم، مدیریت فرهنگ سازمانی، ۱۲ (۲)، ۲۳۵-253.
  • 16-عارف، رضا (۱۳۹۷). دولت الکترونیک به‌مثابه ابزاری علیه فساد؛ ادراک شهروندان اردنی، فصلنامه علمی- تخصصی دانش ارزیابی، ۱۰ (۳۸)، ۸۹-112.
  • 17-عظیمی، حسین عطافر، علی شائمی بزرکی، علی (۱۳۹۰). بررسی تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم عوامل مدیریتی و سازمانی بر فساد اداری ـ مالی (مطالعه موردی: سازمان‌های دولتی مراکز استان‌های اصفهان و زنجان)، مدیریت فرهنگ سازمانی، ۹ (۲۴). ۶۱-82.
  • 18-فرهادی‌نژاد، محسن، لگزیان، محمد (۱۳۹۰). پیمایش طولی در زمینه علل فساد اداری و روش‌های کنترل آن (۱۳۷۸-1388)، چشم‌انداز مدیریت دولتی، ۸، ۴۵-60.
  • 19-قربانی، پرویز، عدالتیان شهریاری، جمشید، حق‌شناس کاشانی، فریده، کاباران‌زاد قدیم، محمدرضا، شادنوش، نصرت‌الله (۱۳۹۸). شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های خلق ارزش برای کارآفرینی در اقتصاد مقاومتی، مطالعات راهبردی بسیج، ۲۲ (۸۲)، ۲-3.
  • 20-قهرمانی، مسعود، حیدری، رحیم (۱۳۹۱). بررسی رابطه سلامت نظام اداری و بهبود عملکرد نیروی انسانی سازمان‌های مالی- دولتی استان آذربایجان غربی، مطالعات کمی در مدیریت، ۴ (۲)، ۱۵۵-186.
  • 21-محمدی، حامد، الوانی، سیدمهدی، معمارزاده طهران، غلامرضا، حمیدی، ناصر (۱۳۹۵). طراحی و تبیین الگوی اثربخش نظام اداری ایران، مدیریت دولتی، ۸ (۴)، ۵۹۱-616.
  • 22-معلمی، مژگان (۱۳۹۷). بررسی تأثیر آسیب‌پذیری اقتصادی بر توسعه کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA)، فصلنامه پژوهش‌های رشد توسعه اقتصادی، ۹ (۳۳)، ۱۴۱-156.
  • 23-منطقی، محسن (۱۳۹۸). پیشگیری از فساد اداری با تأکید بر آموزش ضمن خدمت کارکنان، فصلنامه نظارت و بازرسی، ۱۳ (۴۸)، ۳۹-54.
  • 24-میرزایی، عباس، اسفنجاری کناری، رضا، محمودی، ابوالفضل، شعبان‌زاده، مهدی (۱۳۹۵). اقتصاد سایه و نقش آن در کنترل آسیب‌های زیست‌محیطی کشورهای منا، فصلنامه پژوهش‌های رشد توسعه اقتصادی، ۶ (۲۴)، ۱۰۷-118
  • 25-نورعلی‌دخت، حمید، ناظمی، مهدی (۱۳۹۶). شناسایی عوامل مدیریتی مؤثر بر فساد اداری مالی ‏(موردمطالعه ناجا)، فصلنامه نظارت و بازرسی، ۱۳۹۶ (۴۱)، ۱۳-52.
  • 1-متحدیان، رحیم (۱۳۹۱). ارتقا سلامت اداری و مبارزه با فساد، تهران، شرکت فر آزما پردازش.
  • 1-آیت‌الله خامنه‌ای، سید علی (۱۳۹۳). سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، بازتاب شده در ۳۰ بهمن ۱۳۹۲ (http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=25370، تاریخ دسترسی: ۱۸ فروردین ۱۳۹۹).

2-آیت‌الله خامنه‌ای، سید علی (۱۳۹۱). بیانات در دیدار کارگزاران نظام (۳/۵/۱۳۹۱)، (https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=۲۰۵۳۴، تاریخ دسترسی: ۲۶ فروردین ۱۳۹۹).

  • Bahoo, S., Alon, I., & Paltrinieri, A. (۲۰۱۹). Corruption in international business: A review and research agenda. International Business Review, ۱۰۱۶۶۰.
  • Choudhury, S. (۲۰۱۹). WTO membership and corruption. European Journal of Political Economy, ۶۰, ۱۰۱۸۰۶.
  • Fattahi, R., & Khalilzadeh, M. (۲۰۱۸). Risk evaluation using a novel hybrid method based on FMEA, extended MULTIMOORA, and AHP methods under fuzzy environment. Safety science, ۱۰۲, ۲۹۰-300.
  • Geramian, A., Shahin, A., Minaei, B., & Antony, J. (۲۰۱۹). Enhanced FMEA: An integrative approach of fuzzy logic-based FMEA and collective process capability analysis. Journal of the Operational Research Society, ۱-13.
  • Giussani, V., Asnaghi, V., Pedroncini, A., & Chiantore, M. (۲۰۱۷). Management of harmful benthic dinoflagellates requires targeted sampling methods and alarm thresholds. Harmful Algae, ۶۸, ۹۷-104.
  • Ghoushchi, S. J., Yousefi, S., & Khazaeili, M. (۲۰۱۹). An extended FMEA approach based on the Z-MOORA and fuzzy BWM for prioritization of failures. Applied Soft Computing, ۸۱, ۱۰۵۵۰۵.
  • Keršuliene, V., Zavadskas, E. K., & Turskis, Z. (۲۰۱۰). Selection of rational dispute resolution method by applying new step‐wise weight assessment ratio analysis (SWARA). Journal of business economics and management, ۱۱(۲), ۲۴۳-258.
  • Liu, H. C., You, J. X., Ding, X. F., & Su, Q. (۲۰۱۵). Improving risk evaluation in FMEA with a hybrid multiple criteria decision making method. International Journal of Quality & Reliability Management.
  • Lombardi, R., Trequattrini, R., Cuozzo, B., & Cano-Rubio, M. (۲۰۱۹). Corporate corruption prevention, sustainable governance and legislation: First exploratory evidence from the Italian scenario. Journal of Cleaner Production, ۲۱۷, ۶۶۶-675.
  • Lo, H. W., & Liou, J. J. (۲۰۱۸). A novel multiple-criteria decision-making-based FMEA model for risk assessment. Applied Soft Computing, ۷۳, ۶۸۴-696.
  • Mandal, S., & Maiti, J. (۲۰۱۴). Risk analysis using FMEA: Fuzzy similarity value and possibility theory based approach. Expert Systems with Applications, ۴۱(۷), ۳۵۲۷-3537.
  • Mutlu, N. G., & Altuntas, S. (۲۰۱۹). Risk analysis for occupational safety and health in the textile industry: Integration of FMEA, FTA, and BIFPET methods. International Journal of Industrial Ergonomics, ۷۲, ۲۲۲-240.
  • Renu, R., Visotsky, D., Knackstedt, S., Mocko, G., Summers, J. D., & Schulte, J. (۲۰۱۶). A knowledge based FMEA to support identification and management of vehicle flexible component issues. Procedia Cirp, ۴۴, ۱۵۷-162.
  • Rezaee, M. J., Salimi, A., & Yousefi, S. (۲۰۱۷). Identifying and managing failures in stone processing industry using cost-based FMEA. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, ۸۸(۹-12), ۳۳۲۹-3342.
  • Sarkheil, H., & Rahbari, S. (۲۰۱۶). HSE Key Performance indicators in HSE-MS establishment and sustainability: a case of south pars gas complex, Iran. International Journal of Occupational Hygiene, ۸(۱), ۴۵-53.
  • Shen, C., & Williamson, J. B. (۲۰۰۵). Corruption, democracy, economic freedom, and state strength: A cross-national analysis. International Journal of Comparative Sociology, ۴۶(۴), ۳۲۷-345.
  • Spreafico, C., Russo, D., & Rizzi, C. (۲۰۱۷). A state-of-the-art review of FMEA/FMECA including patents. Computer Science Review, ۲۵, ۱۹-28.
  • Stivala, A. D., Koskinen, J. H., Rolls, D. A., Wang, P., & Robins, G. L. (۲۰۱۶). Snowball sampling for estimating exponential random graph models for large networks. Social Networks, ۴۷, ۱۶۷-188.
  • Tran, V. T., Walle, Y. M., & Herwartz, H. (۲۰۲۰). The impact of local financial development on firm growth in Vietnam: Does the level of corruption matter?. European Journal of Political Economy, ۶۲, ۱۰۱۸۵۸.
  • Yager, R. R. (۲۰۱۲). On Z‐valuations using Zadeh's Z‐numbers. International Journal of Intelligent Systems, ۲۷(۳), ۲۵۹-278.
  • Yousefi, S., Alizadeh, A., Hayati, J., & Baghery, M. (۲۰۱۸). HSE risk prioritization using robust DEA-FMEA approach with undesirable outputs: a study of automotive parts industry in Iran. Safety science, ۱۰۲, ۱۴۴-158.
  • Zadeh, L. A. (۲۰۱۱). A note on Z-numbers. Information Sciences, ۱۸۱(۱۴), ۲۹۲۳-2932.
  • Zadeh, L. A. (۱۹۶۵). Fuzzy sets. Information and control, ۸(۳), ۳۳۸-353.
  • Zhang, H., An, R., & Zhong, Q. (۲۰۱۹). Anti-corruption, government subsidies, and investment efficiency. China Journal of Accounting Research, ۱۲(۱), ۱۱۳-133.
  • De Montesquieu, C. (۱۹۸۹). Montesquieu: The spirit of the laws. Cambridge University Press.
  • Friedrich, C. J. (۲۰۱۷). Corruption concepts in historical perspective. In Political Corruption (pp. ۱۵-24). Routledge.
  • Hwang, C. L., & Yoon, K. (۱۹۸۱). Methods for multiple attribute decision making. In Multiple attribute decision making (pp. ۵۸-191). Springer, Berlin, Heidelberg.
  • Kunicová, J., & Rose-Ackerman, S. (۲۰۰۹). Electoral Rules and Constitutional Structures as Constraints on Corruption. In Corruption, Development and Institutional Design (pp. ۳-23). Palgrave Macmillan, London.
  • Liu, H. C. (۲۰۱۶). FMEA using uncertainty theories and MCDM methods. In FMEA using uncertainty theories and MCDM methods (pp. ۱۳-27). Springer, Singapore.
  • Murphy, J., & Albu, O. B. (۲۰۱۸, March). The politics of transnational accountability policies and the (re) construction of corruption: The case of Tunisia, Transparency International and the World Bank. In Accounting Forum (Vol. ۴۲, No. ۱, pp. ۳۲-46). No longer published by Elsevier.
  •