تحلیل گفتمان انتقادی بیانیه‌ گام دوم انقلاب اسلامی با بهره‌گیری از روش نورمن فرکلاف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه السلام

2 کارشناسی ارشد معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه السلام،

3 کارشناسی ارشد معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، (نویسنده مسئول)

چکیده

بیانیه گام دوم انقلاباسلامی به‌عنوان برنامه‌ای راهبردی از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی منتشر شده است. تحلیل گفتمان این بیانیه‌ می‌تواند ارزش‌های نهفته در ایدئولوژی انقلاباسلامی را واشکافی کرده و گزاره‌های تاریخی مرتبط با متن بیانیه را بر مخاطبان پژوهش آشکار سازد. سؤال اصلی تحقیق آن است که بیانیه از چه ساختارها، بافت‌های موقعیتی و روابط متنی و بینامتنی شکل گرفته و تأثیرات متقابل گفتمان بیانیه با ساختارهای اجتماعی و نهادی بر چه مؤلفه‌هایی استوار است. مقاله حاضر با روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، روابط ایدئولوژیک بیانیه را در سه بخش توصیف، تفسیر و تبیین واکاوی نموده و به کشف ارتباط میان زبان، ایدئولوژی و قدرت می‌پردازد. تحلیل واژگان و بررسی ویژگی‌های دستوری بیانیه نشان می‌دهد مولد متن به‌دنبال ایجاد گفتمانی تعاملی همراه با ایجاد حس قرابت بوده و با هدف تبیین روحیه اصیل انقلاب برای جوانان و ایجاد فضای گفتمانی سازنده، در صدد ترسیم مسیر آینده‌ نظام است. افعال متن بیانیه، تعهد مطلق نویسنده به صدق گزاره‌های بیانیه و شفافیت دیدگاه مؤلف در جهان‌بینی را نشان می‌دهد. هم‌چنین عدم استفاده از حسن تعبیر و افعال کمکی مستلزم تردید، حکایت از صداقت و صراحت مؤلف در تبیین اهداف بیانیه دارد. بررسی زمینه‌های بینامتنی، نمایانگر تأکید بر خودباوری و درس‌آموزی از رخدادهای داخلی و بین‌المللی است. در بررسی تأثیرات متقابل گفتمان با ساختارهای نهادی و اجتماعی، به تعامل بیانیه با «نظام فکری رهبران انقلاب» از یک سو و اثرگذاری و اثرپذیری بیانیه در ارتباط با دانش زمینه‌ای «جامعه‌ی اسلامی ایران» از سوی دیگر پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • آقاگل‌زاده، فردوس، (1386). رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان انتقادی، فصلنامه زبان و زبان‌شناسی، دوره بهار و تابستان (شماره پنجم)، 54-39.
  • حاجی یوسفی، امیرمحمد، (1382). سیاست خارجی ایران در قبال اسرائیل از دید نظریه‌های روابط بین‌الملل، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، دوره بهار (شماره 33)، 44-19.
  • دلیر، نیره، (1394). بررسی سیر تطور کاربرد مفهوم «ظل الله» در دوره میانه تاریخ ایران بر اساس منابع تاریخ‌نویسی و اندرزنامه‌ای، فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، دوره پاییز (شماره 39)، 52-33.
  • سادات، سید احمد، (1394). روابط جمهوری اسلامی ایران با جنبش‌های مقاومت اسلامی فلسطین (با تأکید بر جنبش جهاد اسلامی)، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، دوره زمستان (شماره 16)، 106-77.
  • کلانتری، صمد؛ عباس زاده، محمد و سایر همکاران، (1388). تحلیل گفتمان: با تأکید بر گفتمان انتقادی به‌عنوان روش تحقیق کیفی، فصلنامه جامعه‌شناسی، سال اول (شماره چهارم)، 28-7.
  • مظفری، زهرا، (1396). تحلیل زبان‌شناختی بازتاب برجام در گفتمان‌های رقیب بر اساس رویکرد انتقادی فرکلاف، فصلنامه مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، دوره زمستان (شماره 19)، 80-63.
  • اردستانی، حسین، (1378). رویارویی استراتژی‌ها جنگ ایران و عراق، تهران: دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه پاسداران.
  • بازرگان، مهدی، (1387). کوبا، هندوستان، ایران مجموعه آثار مهندس مهدی بازرگان، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • بکویث، چارلی، (1367). حادثه طبس، تهران: دفتر انتشارات اسلامی.
  • بهروزی، فرهاد، (1384). تقویم تاریخ دفاع مقدس (آخرین روزهای صلح)، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • حقیقت، سید صادق، (1394). روش‌شناسی علوم سیاسی، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
  • خمینی، روح اله، (1393). صحیفه امام؛ مجموعه آثار امام خمینی ره، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • سفری، محمدعلی، (1371). قلم و سیاست از استعفای رضاشاه تا سقوط مصدق، تهران: نشر نامک.
  • شاهنده، بهزاد، (1365). انقلاب چین، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
  • کوچش، زلتن، (2010). مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره، ترجمه شیرین پورابراهیم، تهران: انتشارات سمت.
  • کولائی، الهه، (1372). اتحاد شوروی از تکوین تا فروپاشی، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
  • موسویان، سید حسین، (1393). ایران و آمریکا؛ گذشته شکست‌خورده و مسیر آشتی، تهران: انتشارات تیسا.
  • میلانی، محسن، (1381). شکل‌گیری انقلاب اسلامی از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی، ترجمه مجتبی عطارزاده، تهران: گام نو.
  • پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای مد‌ظله‌العالی؛ KHAMENEI.IR
  • Hecker, Siegfried,  Milani, Abbas. (2015). Ending the assassination and oppression of Iranian nuclear scientists, London: Bulletin of the Atomic Scientists, SAGE Publications Ltd, Vol 71 (Issue 1), 52-46.
  • Shahiditabar, M, Rashidi, AH, Dehchali, A. (2017). A critical discourse analysis of the Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), Tehran: 2nd. International Conference on Literature and Linguistics, 239-234.
  • Sutherlin, John. (2013). The Syrian Dilemma: a U.S. led Invasion or a U.N. Sponsored Resolution, International Journal of Humanities and Social Science, Vol 3 (No 1), 10-1.
  • Fairclough, N. (1996). Language and Power. New York: Longman Inc.
  •  Jorgensen, M, Phillips, L. (2002). Discourse Analysis as Theory and Method, London: SAGE Publications Ltd.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار